Een goede Duitser met heimwee 29 Machiel Jurjen de Boer De familieonderneming, toen De Boer's Borstelfabriek geheten en gevestigd Westerplantage, thans Koninklijke De Boer Stalinrichtingen BV, kreeg omstreeks 1942 net als alle andere onder nemingen in Nederland opdracht een aantal personeelsleden te leveren voor de Arbeitseinsatz in Duitsland. Vanzelfspre kend werd alles ondernomen om onder die opdracht uit te komen. Ik was toen 21 jaar en sedert 1939 werkzaam in de onderne ming die door mijn vader, G. de Boer werd geleid. Mijn vader ging derhalve naar het arbeidsbureau en werd te woord gestaan door zekere Prikken. Het was in die tijd gebruikelijk om eerst wederzijds voor zichtig af te tasten of de nog onbekende counterpart goed of fout was. Toen bleek dat Prikken de broer was van een goede zakenrelatie in Noord-Holland, was het ijs snel gebroken. Vrijstelling van de Arbeitseinsatz kon voorlopig worden ver kregen omdat De Boer als fabrikant van speciale borstels voor de zuivelindustrie en tuigwerk e.d. voor de landbouw en voor de toen in ontginning zijnde Noord- Oostpolder van belang was voor de voed selvoorziening. Een eenzaam pension De relatie met Prikken werd snel ver trouwelijk en deze adviseerde om ook eens kennis te maken met de Duitse toezichthouder van het arbeidsbureau, Hendriock, omdat deze wel goed was. Hendriock (verder H. te noemen), naar ik schat toen ongeveer vijftig jaar, was als ambtenaar van het arbeidsbureau op het eiland Rügen in 1940 voor 'een paar weken' naar Nederland gezonden om 'even orde op zaken te stellen'. En nu zit ik hier nog, klaagde hij want hij had In Leovardia nummer 11 verscheen een verhaal van Jakob Vellenga getiteld De overval op het arbeidsbureau. Ik vatte toen het plan op het nu volgende verhaal te schrijven. 'Heimweh' naar de witte krijtrotsen van Rügen en naar zijn gezin. Ingekwartierd in de Pelikaanstraat bracht hij zijn avonden eenzaam door, omdat hij geen lust had deel te nemen aan de talrijke uitbundige feesten met veel 'Weib, Wein und Gesang' van de vliegba sis waar in die tijd veel overwinningen op de geallieerde bommmenwerpers werden gevierd en waar ook Duitse burgerambte naren aan deelnamen. Reeds spoedig was het zo dat hij niet alleen probleemloos voor vrijstellingen van de medewerkers zorgde maar ook voor relaties van ons. Als mijn vader dan weer eens met een mooi verhaal kwam om een vrijstelling te bepleiten lachte H. en zei: 'Schon Gut, Herr De Boer' en stem pelde direct een vrijstelling af. Als tegen prestatie kwam hij af en toe wel eens een avond bij ons op bezoek. Genoot van verblijf in een normaal burgerlijk gezin, een gewoon gesprek, de echte koffie en een prima borrel. Om dan dankbaar met een fles naar zijn eenzaam pension terug te keren. Blanco vrijstellingen Toen mijn vader weer eens om een vrij stelling kwam, zei H. liet is toch tel kens een heleboel moeite voor ons beide. Hier, hebt u vijftien blanco vrijstellin gen. Doet u daar maar mee wat u goed dunkt.' Ik kan de lezers verzekeren dat Interieur van de bezemmakerij in de Molensteeg, 1929. Van links naar rechts G. de Boer jr., A. Hiltjes, H. Veenstra, A. Peters, onbekend, K. Venema, F. Koenes

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2004 | | pagina 32