28
De Nieuwestad rond 1950 met geheel rechts de groentewinkel
van de ouders van Joop de Jong Collectie Joop de Jong
Laten we veronderstellen dat het warm,
broeierig en windstil weer is. Bij het uit
gaan van de school staan alle ramen, lui
ken en deuren van de kaasfabriek van
Grondsma tegenover de school open en dat
ruikt niet fijn. Dat was ook in de klas al te
merken. Gauw doorlopen naar het pleintje
achter het gerechtshof. Daar voetballen al
een paar jongens met een bal van een met
touw omwikkelde prop papier. Zelf doe
ik er nooit aan mee. Een bal op de plaats
waar ik woon, ben je zo kwijt in de gracht
en daardoor kan ik er niets van.
Verder maar weer, het Ruiterskwartier
oversteken en de interessante Ipe Brou-
werssteeg in. Vanmorgen vroeg was ik ook
al eens het oude mannenhuis gepasseerd
en hoorde door de openstaande klapramen
van de overigens door matglas geblindeer
de ramen het gerochel en gehoest van al
die oude mannen. Dat klonk hol, heel ake
lig. Verder op de dag is het stil. Na het
passeren van het tehuis een vleugje alco
hol van Boomsma, gevolgd door de zware
aromatische gesausde tabaksgeur van de
fabriek van Taconis. De werklui zitten
weer plat op de grond hun broodje te eten,
hun benen dwars over de steeg. Een elfje
als Baukje toen ongetwijfeld was, durfde
over die benen te springen, ik niet. Voor
zichtig stappen dus. Aan de uiterst smalle
monding van de steeg aan de kant van de
Nieuwestad met de zwart geteerde zij
muren, is de lucht verpest door een door
dringende urinestank en andere uitschei-
De Doelestraat rond 1956, kort nadat het hoekpand Het Hemeltje
was afgebroken. Verderop aan de linkerkant van de straat, naast
het pand op de hoek van de Grote Kerkstraat, de levertraanfabriek
van Draisma van Valkenburg
dingsproducten van mens en dier. Op de
Nieuwestad gekomen is de lucht niet veel
beter. De rottingslucht van de gracht, een
open riool, strijdt met de stank van dode
vis. Samen met Gerard Holwerda bekogel
ik vaak de zwarte brokken grachtbodem
die bij warm weer door gasvormig boven
komen drijven. Wanneer je die brokken
treft door bijvoorbeeld een steentje dan
verliezen ze gas en zinken weer in het
groene grachtwater naar de diepte. Een
leuk spelletje voor de jeugd. Dit keer ga ik
gewoon naar huis om een boterhammetje
te eten.
Stad van geuren
Leeuwarden was vroeger geen geurloze
stad zoals mag blijken uit mijn verhaal.
De geur van graan en meel is al eerder
ter sprake geweest in dit blad, maar er
waren nog meer overheersende geuren in
de stad, zoals de opwekkende lucht van
stoom en kolen van de locomotieven en de
vele stoomschepen, de geuren van de vee
markt, de gasfabriek, de hoefsmeden, de
touw- en verfwinkels, enzovoort. En laten
we niet vergeten de bij noordenwind alles
overheersende lucht van de cichoreifa-
briek aan de Dokkumer Ee. Dit alles en
nog veel meer kwam bij mij boven bij het
lezen van het artikel van Baukje Onder
water-Brandt.
De westzijde van de Ipe Brouwerssteeg
rond 1935, met geheel rechts het oude
mannenhuis (Stadsverzorgingstehuis)
