De Friesche Hector, een radicale patriot
14
Paul Bron In het artikel over het eerste referendum in Leeuwarden van Jan Folkerts in
Leovardia 21, wordt zijdelings de rol van Hector Feugen genoemd. Ook uit andere
(wetenschappelijke) publicaties blijkt dat er tot nu toe weinig bekend was over de
persoon Feugen. We proberen hierbij, ook vanuit een zekere familietrots, in die
leemte te voorzien.
Als de grootvader van mijn schoonmoeder,
Harmanus Habekotté, op 23 december
1849 in het huwelijk treedt met Geertruida
Feugen, heeft hij er waarschijnlijk geen
idee van dat hij zich daarmee verbindt met
de familie van een rebelse patriot, die ruim
tachtig jaar eerder in Leeuwarden werd
geboren.
Geertruida is de dochter van Pieter Nico-
laas Feugen (1796-1865) en de rebelse
patriot is diens oom Hector Feugen, die
gedurende de laatste jaren van de achttien
de eeuw als voorman van de revolutie van
zich doet spreken in Friesland en dan met
name in Leeuwarden, Dokkum en Kollum.
Hector Feugen (1762-1815) Collectie Muse
um Het Admiraliteitshuis te Dokkum
Geworteld in aristocratie
Hector Feugen is ten tijde van deze
omwenteling 33 jaar oud, op 20 mei 1762
in Leeuwarden gedoopt als zoon van
Nicolaas Daniël Both van Feugen en
Walbregtje Moerman. Ter gelegenheid
van deze doop 'koopt' Nicolaas voor zich
zelf en voor zijn pasgeborene de burger
rechten van de stad Leeuwarden. Door
het gebruik van beide namen, waardoor
de naam Both van Feugen ontstaat, zou
men kunnen denken aan een aristocra
tisch gezin, maar niets is minder waar,
getuige het levensverhaal van Hector
Feugen. Overigens is enige aristocratie
een eeuw eerder niet vreemd in de
familie: Hectors oudoom Caspar van
Feugen was majoortitulair, gehuwd met
Wick van Eysinga en eigenaar van de
prachtige Hottingastate in Pietersbierum.
Oudoom Johan Matthijs was ritmeester,
gehuwd met Machtelt van Eysinga en
bewoonde Siersmastate in Deinum.
Als jongen verdeelt Hecor zijn aan
dacht tussen het spelen in de buurt van
de Jacobijnerkerk en de werkkamer van
zijn vader, die kleermaker is en woont
aan Bij de Put. Van vader leert hij het
kleermakersvak, terwijl de militaire
genen afkomstig zullen zijn van zijn opa
Christiaan van Feugen. Deze heeft zich
opgewerkt van cornet (1708) tot kapitein
van het regiment infanterie van F.J.J.K.
van Eysinga (1714-1724) en is gelegerd in
Leeuwarden. In 1714 was hij in Hoorn
gehuwd met Johanna Elisabeth Both,
naar verluid dochter van Pieter Janse
Both, VOC-schipper op de Assendelft.
Hector is de oudste zoon en heeft nog
twee zusters, Hester en Johanna Christi
na en drie broers, Frans, Christiaan Wil
lem en Jasper Johannes. Mogelijk dat
Hectors hang naar avontuur wordt beïn
vloed door de reisverhalen van zijn tien
jaar oudere zwager Frederik Christiaan
Voigt, die, begonnen als scheepsarts, nu
heelmeester is op Terschelling en met
Hectors oudste zus Hester, van beroep
vroedvrouw, in Midsland woont.
Deserteur duikt onder op Terschelling
Het verhaal gaat, dat Hector als jonge
man soldaat/kleermaker was in het leger
van Willem V, tegen wiens beleid en op
treden hij zich steeds sterker verzette.
Toen Willem V in 1787 hulp kreeg van de
Pruisen zou hij uit het prinselijke leger
zijn gedeserteerd en zijn toevlucht hebben
gezocht bij zijn zus op Terschelling. Deser
tie gold in die tijd als een halszaak. De
ontwikkelingen op het politieke podium
geven hem wellicht de moed om in de
jaren tachtig terug te keren naar Leeu
warden, waar hij zich vestigt als meester
kleermaker. Daarnaast, of misschien wel
in de eerste plaats, is hij officier en later
kapitein van de gewapende stedelijke
burgermacht van Leeuwarden, evenals
zijn jongere vriend en collega, kleermaker
Cornelis Godschalk, die, teruggekeerd uit
ballingschap in Frankrijk, ook een voor
aanstaande rol zal spelen in de plaatselij
ke revolutie.
De strenge winter van 1794 op 1795
heeft het de Franse troepen, vergezeld
van honderden in 1787 verbannen patri
otten, mogelijk gemaakt over de bevroren
rivieren ons land binnen te rukken en de
zo lang verbeide vrijheid met zich mee te
brengen. Voor de Leeuwarder revolutie-
gezinde burgers wordt deze gebeurtenis,
zoals elders in het land, het sein om
Le0Va.V3tA.1t
