16
Nieuwe gisting onder de burgerij
In januari 1796 wordt de Leeuwarder
burgerij door de gemeenteraad bijeenge
roepen om gecommitteerden te benoemen,
die over de bewaking van de stedelijke
rechten kunnen besluiten. Deze oproerige
stap maakt de verbolgenheid van de pro
vinciale representanten onmiddellijk
gaande en al de volgende dag verbieden
dezen dan ook aan de burgers van Leeu
warden om aan de oproep van de gemeen
teraad gehoor te geven. Omdat de
gemeenteraad haar oproep handhaaft,
besluit het Hof met geweld een eind te
maken aan de strubbelingen door de
raadsleden gevangen te nemen. Het
merendeel van hen heeft echter reeds een
goed heenkomen gezocht, zodat op 10
januari slechts enkele leden op het Blok
huis kunnen worden ingesloten, waar zich
dan ook nog steeds Feugen bevindt.
Dit is olie op het vuur. Op de avond van
zondag 24 januari 1796 begeeft een com
missie uit de burgerij zich naar de voor
zitter van de provinciale representanten
met het verzoek, met spoed een vergade
ring te beleggen. De commissie overhan
digt hem acht punten, waarop zij voor
maandagmorgen acht uur een antwoord
verlangt. Geëist wordt de vrijlating van de
gevangen genomen burgers en herstel van
de uitgeweken en gevangen genomen
gemeenteraadsleden in hun posten zon
der verdere vervolging. Ten dele wordt
aan de eisen voldaan, maar de gevange
nen worden niet vrijgelaten.
Nu is een gewapend optreden van de
Leeuwarder burgers niet meer te keren.
In de nacht van 25 en 26 januari gaat de
gehele burgerij met stukken geschut naar
het Blokhuis om de gevangenen te bevrij
den. In een vergadering van de provincia
le representanten wordt daarop volgend
een besluit genomen, waarbij geprotes
teerd wordt tegen het loslaten van de
gevangenen. Nieuwe gisting onder de bur
gerij, die de poorten sluit en de bruggen
ophaalt. Men heeft de handen vrij, want
zowel de Franse als de Bataafse soldaten
hebben de stad verlaten. Op de avond van
26 januari begeeft het Leeuwarder
Comité Revolutionair, vergezeld van enige
schutters, zich naar het Landschapshuis.
De toegangen worden afgezet. Aan de pro
vinciale representanten, voor zover de
heren nog niet gevlucht zijn, worden de
namen meegedeeld van degenen 'die het
vertrouwen der natie hebben verloren' en
daarom op het Blokhuis zullen worden
gevangen gezet, terwijl andere leden de
vergadering wordt ontzegd, met het ver
bod zich uit Leeuwarden te verwijderen
'op poene des doods'.
Nieuwe afgevaardigden worden benoemd,
maar lang zal de macht van de nieuwe
heren niet duren. Op bevel van de Staten-
Generaal trekt op 11 februari een troe
penmacht van 600 man vanuit Groningen
naar Leeuwarden en de nieuwe represen
tantenvergadering wordt uiteengeslagen.
Twee dagen later lopen de zaken echter
weer mis. De Franse gezant Noël in Den
Haag, die opdracht van de Franse rege
ring heeft gekregen om in Nederland,
desnoods door geweld en het aanstoken
van een revolutie, een Nationale Conven
tie tot stand te brengen, gaat zich met de
zaken in Leeuwarden bemoeien. In over
leg met hem zenden de Hollandse clubs
een aantal vertrouwde revolutionairen
naar Leeuwarden, waarna op 25 februari
1796 met behulp van gewapende boeren
een beslissende contrarevolutie uitbreekt
ten gunste van de voorstanders van een
Nationale Conventie.
De tegenstanders moeten nu weer het
veld ruimen en verlaten zelfs de provincie.
Meer dan 500 personen verlaten de stad.
De machthebbers laten veel aanzienlijke
regenten, waaronder tal van grijsaards,
die niet meer zo snel de wijk hadden kun
nen nemen, gevangen nemen en in de ake
lige kelderholen van het Blokhuis op
sluiten. De Leeuwarder sociëteit en de
gewapende burgerwacht, met het Comité
Revolutionair verbonden, hebben einde
lijk met geweld gezegevierd.
De eerder genoemde Michael Witbols
zorgt er voor dat Hector Feugen op
zijn voorpraak wordt benoemd tot dis
trictscommies en commandant van de
burgerwacht van Dokkum. Uit erkente
lijkheid laat Feugen zijn oudste zoon,
die op 16 juni 1796 in Dokkum wordt
geboren, dopen als Michael Henricus Wit
bols Feugen. De achternaam Witbols Feu
gen blijft tot de dag van vandaag bestaan
als de familienaam voor het nageslacht
van Michael Henricus.
Het Kollumer Oproer
Overal voeren nu de patriotten de boven
toon. Een enkele keer komt het nog tot
een uitbarsting tussen Oranjegezinden en
de nieuwe machthebbers. Zo ook in Kol-
lum, waar Abele Reitzes, een jonge kerel
en notoire herrieschopper uit Burum, zich
op het rechtshuis als soldaat voor de
patriotten moet laten inschrijven. 'Wel
voor Oranje, niet voor de patriotten',
schreeuwt hij zo hard hij kan. Reden
genoeg om Abele in de toren op te sluiten,
maar ook om heel Kollumerland in
opstand te laten komen. Ongeveer 2000
man, onder aanvoering van Jan Binnes
van Oudwoude, gewapend met zeisen,
Het grote huis rechts van de Waag stond ooit bekend als de Fraterniteit dat sedert 30 maart
1795 het officiële onderkomen was van de Leeuwarder volkssociëteit Collectie Fries Museum
Le0Va.V3tA.1t
