17
Nationaal feest en zinnebeeldige optocht op de Langepijp op 19 mei 1798 ter gelegenheid
van het aannemen van de Staatsregeling voor het Bataafse Volk Tekening naar het origineel
van P. Groenia
hakmessen, stokken en bijlen, bevrijden
Abele uit zijn gevangenschap.
Al snel zijn ook de autoriteiten in Dok-
kum door reizigers uit de trekschuit
gealarmeerd over de gebeurtenissen. De
commandant van de Dokkumer schutte
rij, Hector Feugen laat terstond een
krijgsraad beleggen. Zijn handen jeuken
en hij wil meteen op Kollum afgaan: 'Dit
alles kwam Burger Hector Feugen, Com
mandant der gewapende magt in die
Stad, zoo belangrijk voor, dat hij aan
stonds het Gerecht verzogt te Vergaderen,
en Krijgsraad liet beleggen. De Leden der
laatste ontvlamden op de maare hun aan
gekondigd in edele woede, en waren van
oordeel dat men een Detachement Schut
ters met een Veldstuk (een kanon, een
zgn. drieponder) voorzien, in allerijl na
Collum moest afzenden; dan het Gerecht,
hoe zeer de goede zaak ook toegedaan,
vreesde om deszelfs braave Medeburgers,
zoo lang men geene nadere omstandighe
den kende, en dus het gevaar niet bere-
kennen konde, aan losgelaatene Aterlin
gen bloot te stellen; het geduchte plengen
van dierbaar Burgerbloed, en kwam der-
halven, niet dan naa ernstige overwee
ging, tot het Cordaat besluit om 56 Schut
ters, met een Veldstuk, onder het
Opperbevel van Hunnen Stads Comman
dant, den onverschrokken Feugen, te stel
len, en na Collum te doen uittrekken. Dit
detachement kwam te Collum des nagts
tusschen 2 en 3 uuren, alwaar de Com
mandant, in het Dorp de Wacht deed
betrekken door één Officier en agt man,
laatende op het Collumer Verlaat een
Voorpost van één Sergeant en twaalf man,
terwijl, naa dat het overige van den nacht
vrij rustig was doorgebragt, de overige
Manschap gebilletteerd wierd'.
Hoewel de Dokkumer burgerwachters
'alle vol vuur waaren' als ze Kollum bin
nentrekken, realiseren ze zich niet, zoals
de leden van het gerecht dat wel deden,
dat ze niet sterk genoeg zijn 'om de van
alle kanten optrekkende gewaapende
benden te kunnen wederstaan'. Hector
Feugen en zijn mannen trekken zich na
enkele dagen tactisch terug, waarna een
vijftigtal schutters uit Leeuwarden wordt
uitgezonden om een eind aan het oproer
te maken. Ze worden op de vlucht gejaagd.
Eigendommen van anderen worden nu
vernield en huizen in brand gestoken.
Troepen uit Leeuwarden en Groningen
rukken op naar Kollum. De troep van Jan
Binnes wordt verslagen en hijzelf gevan
gen genomen. Op 18 februari 1797 eindigt
hij zijn leven op het schavot, dat opgericht
staat op De Brol in Leeuwarden.
Op 1 mei 1798 wordt een nieuwe staats
regeling uitgevaardigd, waarbij bepaald
wordt, dat 'de ene en ondeelbare Bataafse
Republiek' zal bestaan uit acht departe
menten. Friesland wordt met Groningen
verenigd onder de naam van het departe
ment van de Eems. Feestelijk wordt dit
feit op 19 mei in Leeuwarden herdacht.
De een- en ondeelbaarheid, voorgesteld
door een maagd, met de akte van Staats
regeling in de hand, rijdt op een triomf
wagen door de stad. Op de Lange Pijp
waar de 'tempel der Vrijheid' opgericht
staat, bevindt zich een troon, waarop de
maagd plaatsneemt. Nadat nog enige per
sonen, voorstellende de 'rechten van de
mens', de 'gelijkheid' en de 'broederschap',
naast haar hebben plaats genomen, wor
den zeven houten poppen, voorstellende
de zeven gewesten van de oude Republiek,
op een brandstapel, onder uitbundig ge
juich van de toeschouwers, verbrand. Broe
derlijk dansen Friezen en Fransen daarna
om de vrijheidsboom op de Nieuwestad.
De patriot is vrij, zelfs in den kerker
Hector Feugen, martelaar van de revolutie,
is in Dokkum inmiddels druk doende als
districtscommies met het fiscale toezicht,
als 'commies der middelen van consumptie'
over het vroegere Oostergo en, zoals we
zagen, als commandant van de schutterij.
Hij overleeft in 1806 ook de hervormingen
en de herindeling en wordt benoemd tot
ontvanger der stedelijke belastingen. Als
zijn vrouw Anna in 1808 overlijdt, blijft
Hector achter met zijn jonge kinderen, die
nog steeds jong zijn als Hector zelf op 6 juni
1815 op 53-jarige leeftijd sterft.
In Dokkum bevindt zich in het Admirali
teitshuis het door de patriottische schilder
P. Groenia vervaardigde portret van Feu
gen. Het is gemaakt direct na zijn bevrij
ding uit het Blokhuis in februari 1796 en
toont Hector met een schrijven in zijn
hand, bevattende de tekst: 'de ware dap
perheid is zichzelve altoos gelijk vader-
landschen trouw'. Een lint boven zijn por
tret heeft als tekst: 'de patriot is vrij, zelfs
in den kerker'. Rechtsonder bevindt zich
een blok met de tekst 'Dwang 1795 9 octo-
bris', de datum van zijn gevangenneming.
Hoe vergaat het de naar Witbols
genoemde Michael Henricus? Hij vertrekt
naar Batavia, waar hij trouwt met Catha-
rina Josina Braune, geboren in Japara. Hij
is secretaris van de Algemene Rekenkamer
van Nederlands-Indië. Als Catharina in
1845 sterft, verlangt hij terug naar Dok
kum. Daar trouwt de weduwnaar in 1850
met de veel jongere Lolkje van der Werf,
die hem nog drie kinderen schenkt: Isaak,
Sophia en Jaenetta.
Leova.'c^tA.lt
