De Hogere Burgerschool, een verlaten onderwijssysteem
18
Kees Siccama Behalve de man die de Zuupsteeg de mooiste straat van Nederland vond, heb
ik nooit een wonderlijker mens gekend dan dr. C.G. Smit (vrij naar Nescio).
Dr. Coenraad Smit was directeur van de gemeentelijke hbs, Achter de Hoven 23 in
Leeuwarden van 1946 tot 1968, en ik was als leerling onder zijn vleugels gevangen
van 1954 tot in 1961.
Zijn opmerkelijke aanwezigheid in de
kleine middelbare school van gemiddeld
300 leerlingen begon 's morgens. Tijdens
de jaren van herstel en wederopbouw
waren auto's geen gemeengoed en het
gros der leraren kwam op de fiets. Zij
meerden aan bij de middelste opening van
het hek voor het schoolplein en de dichtst
bij die doorgang aanwezige leerling werd
geacht na een vriendelijk: 'goedemorgen'
het rijwiel over te nemen en deze naar
binnen te lopen (de stalling voor leraren
was binnen, voor leerlingen overdekt ach
ter de school). Teneinde deze handeling te
vermijden vertoefden er weinig scholieren
bij dit gedeelte van het hek, maar op een
onverwacht ogenblik kon je toch de klos
zijn. Afwachten, opdat een ander wellicht
zou toeschieten, werd als Smit arriveerde,
direct met luider stem afgestraft, in de
trant van: 'sta daar niet zo béte te lachen
jóh, steek je handen uit je mouwen'. De
fiets van tekenleraar Bosch (potloatsje
Bos) kreeg je daarentegen niet te pakken.
Een enkele niet ingelichte eersteklasser,
die het toch probeerde, kreeg dan te
horen: 'hallo zeg, ik ben geen oude kerel'.
Ik ben er zeker van dat dit een vorm van
stil verzet was tegen de maatregel van
Smit, die een autoritair beleid voerde in
deze jaren van gezagsgetrouwheid en
hiërarchie. Overigens was Bosch wel een
leraar op leeftijd, zoals vele andere col
lega's. Een wonderlijke onderwijswereld,
in vele opzichten niet te vergelijken met
de huidige scholengemeenschappen.
Dr. Smit verdween dan in zijn kantoor,
een gevorderd leslokaal met een archief
kast en een geweldig bureau, waarachter
hij, klein van stuk, plaatsnam en direct
begon te roken. Broches, platte Egypti
sche sigaretten, waarvan hij er grote aan
tallen per dag doorheen blies.
Alom aanwezige Pa Smit
Het gebouw waarin de school was gehuis
vest, was de oude Gemeenteschool 12, met
één verdieping en een aangebouwd gym
nastieklokaal. Het telde vijftien lokalen
waarvan vier ingericht als amfitheater.
Het lokaal boven dat van Smit werd
gebruikt als lerarenkamer; off limits voor
leerlingen, behalve bij de uitreiking van
de diploma's na de vijfjarige cursus A.
Eenmaal in je schoolleven had je er toe
gang, als je het zolang uithield natuurlijk.
Smit (bijnaam: pa Smit) kende de
namen en de bijzonderheden van alle leer
lingen en schroomde nietje bij het minste
Een klassefoto gemaakt in het schooljaar 1955-1956 van klas IB. Van links naar rechts,
achterste rij: Boyen de Boer (is vrijwel niet zichtbaar), Chris v.d. Kolk, Egbert Vos,
Barend Boontje, Cees Siccama, Mark Meijer Drees, Jacob Rinzema, Joop de Vos, Andries
de Blaauw en Rein Kooyman. Voorste rij jongens: Erik Niesten, Joop Bleeker, Gerard
Draaisma, Rienk Boomsma, Hans Engelmoer, Henk Brouwer, Rob Ploos van Amstel
en Klaas Brouwer. Achterste rij meisjes: Monica Gramsma, Truus Zuidema, Liesbeth
Tops en Ida v.d. Duim. Voorste rij meisjes: Willy Wielinga, Sabina Boonstra, Tjitske Wes-
terbaan, Tjitske de Vries, Ineke Lameris, Annie Mulder, Marjan Boonstra en Marijke de
Wal Collectie Cees Siccama
Le0Va.V3tA.1t
