Koninklijke portretten in het stadhuis
LiovcLvhi+M
5
Leendert Plaisier De afkeer tegen de heersende klasse zit er in de laatste decennia van de 18e eeuw
diep in en nadat in 1795 Franse troepen Leeuwarden hebben bezet, komt die afkeer
tot uiting. Er zijn oploopjes waarbij herinneringen aan de oude orde worden
beschadigd of vernield. In augustus loopt het uit de hand. Een groepje vandalen
verschaft zich toegang tot de vorstelijke grafkelder in de Grote Kerk. Het gaat er
ruig aan toe. De kisten worden stukgeslagen en het gebeente smijt men achteloos
op een hoop. Er wordt zelfs, zo fluistert men later, gevoetbald met een van de sche
dels. Daarna trekt de groep naar het Stadhouderlijk Hof waar men zich meester
probeert te maken van de daar hangende Nassauschilderijen.
Op wacht staande Franse soldaten grij
pen in en voorkomen vandalisme. Woe
dend steekt de meute de straat over naar
het stadhuis. Daar, in de in 1760 tegen het
stadhuis aangebouwde nieuwe raadszaal,
hangt een reeks van acht statieportretten
met de negen Friese stadhouders (er was
één dubbelportret), terwijl er voor een
schilderij van Maria Louise een ere-
plaatsje is boven de haard. De brood
dronken meute krijgt de portretten in
handen en brengt ze in feestelijke optocht
naar het exercitieveld aan Achter de
Hoven. Daar worden ze onder gejuich
verbrand. In 1813 vertrekken de Franse
troepen en wordt Nederland een monar
chie onder koning Willem I.
Willem Bartel van der Kooi
Het is 1830 als het stadsbestuur voor een
betere lichtinval twee grote vensters aan
de zuidzijde van de raadszaal laat aan
brengen. Dan ook geeft men uitvoering
aan het besluit dat al in 1825 genomen
was: er moeten nieuwe portretten komen.
Eén van regerend vorst Willem I en een
van zijn overgrootmoeder Maria Louise
(Marijke Meu) aan wie in Leeuwarden
nog steeds in dierbare herinnering wordt
teruggedacht. De opdracht gaat naar Wil
lem Bartel van der Kooi. Een voor de hand
liggende keuze: Van der Kooi (Augusti-
nusga, 1768) is in die jaren Frieslands
bekendste schilder. Als jongen krijgt hij
les van bekende schilders als Verrier en
Beekkerk.
Mede dankzij zijn vele leerlingen heeft hij
grote invloed op de schilderkunst in Fries
land in de eerste helft van de 19e eeuw.
Het schilderij van Willem I is in 1832
gereed en krijgt een plaatsje in het rech
ter vak van de oostelijke muur.
Koning Willem I (1772-1843)
Foto: Fotobureau het Hoge Noorden
Vervolgens wordt hij tekenlector aan de
Franeker Hogeschool. Als die in 1811
sluit, verhuist Van der Kooi naar Leeu
warden waar hij een grote naam opbouwt
met uitstekende portretten en fraaie genre
stukken.
Regentes Prinses Maria Louise van Hes
sen-Kassei (1688-1765)
Foto: Fotobureau het Hoge Noorden
