6
Op het portret van Maria Louise moet de
gemeente iets langer wachten. Van der
Kooi voltooit het in 1836, enkele maanden
voor zijn dood. Het krijgt het oude ere-
plaatsje terug, boven de haard tegen de
zuidelijke muur van de raadszaal, die ove
rigens in die tijd niet als zodanig dienst
doet; de raad vergadert in een andere
ruimte in het stadhuis. Het schilderij van
Maria Louise is het enige portret in de
reeks waarbij de geportretteerde zittend
is afgebeeld.
Meer doet de gemeente er vooreerst niet
aan. Er komt geen nieuw portret als Wil
lem II in 1840 zijn afgetreden vader opvolgt
en ook niet in 1849 als Willem II overlijdt
en Willem III de nieuwe koning wordt.
Photografische afbeelding
Het duurt tot 1863 voor er sprake is van
uitbreiding. De gemeente ontvangt een
brief van het Sint Anthony Gasthuis. Het
gasthuis biedt aan op haar kosten twee
portretten te laten maken. In de brief
staat dat de herdenking van 50 jaar bevrij
ding van de Fransen de aanleiding is.
Koning Willem II (1792-1849)
Foto: Fotobureau het Hoge Noorden
Maar het aanbod zou ook best eens een
verzoenende hand van het gasthuis aan
de gemeente geweest kunnen zijn. Jaren
lang was er verbitterd strijd gevoerd tus
sen de gemeente, die het rijke gasthuis
wilde inlijven als gemeentelijke instelling,
en het gasthuis dat vocht voor zelfstan
digheid. Een arrest van de Hoge Raad in
1861 besliste tenslotte in het voordeel van
het gasthuis.
Hoe dan ook, de gemeente neemt het
aanbod graag aan. De opdracht gaat naar
Jan Joeke Gabriël van Wicheren. Van
Wicheren, in 1811 in Leeuwarden gebo
ren, is een leerling van Van der Kooi en
vestigt zich na zijn opleiding in Gronin
gen. Kort na het overlijden van Van der
Kooi komt Van Wicheren naar Leeuwar
den waar hij een goeie reputatie als por
tretschilder opbouwt.
Van Wicheren gunt zichzelf de tijd voor
het schilderen van de beide portretten. Hij
bezoekt Het Loo om koning Willem III te
zien en later krijgt hij van de secretarie
van de koning een 'photografische afbeel
ding' van zijne majesteit.
Koning Willem III (1817-1890)
Foto: Fotobureau het Hoge Noorden
Het portret is in 1865 gereed, maar wordt
niet eerder opgehangen dan wanneer het
andere portret ook klaar is. Het duurt
nogal: Van Wicheren gaat onder meer
naar Amsterdam om daar portretten van
Willem II te bestuderen. Na maanden
wachten informeert het gasthuisbestuur
vriendelijk bij Van Wicheren naar de
stand van zaken. Het antwoord van Van
Wicheren is minzaam: alles ligt prima op
schema, dank u! Toch duurt het tot 1868
aleer ook dat schilderij gereed is en beide
portretten naast Willem I aan de oostelij
ke wand van de raadszaal opgehangen
kunnen worden.
Vorstinnen bij schilder op de stoep
Willem III overlijdt in 1890 en zijn echt
genote koningin Emma wordt regentes
voor hun nog minderjarige dochter Wil-
helmina. Kort na een feestelijk bezoek
van beide vorstinnen aan Leeuwarden in
1892, komt het gasthuis weer met het
aanbod een portret te laten maken. De
gemeente neemt het met grote ingeno
menheid aan, mits de koningin toestem
ming geeft natuurlijk. Die toestemming
komt enkele weken later al.
Ook ditmaal krijgt iemand van Leeuwar
der origine de opdracht: Christoffel Bis
schop. De in 1828 geboren zoon van een
Leeuwarder tabakshandelaar blijkt talent
te hebben. Hij bezoekt de Rijksacademie
van Beeldende Kunsten en is leerling bij
enkele bekende schilders. Later vestigt hij
zich in Scheveningen en bouwt een grote
faam op: in die jaren wordt hij in één
adem genoemd met Maris, Mesdag en
Israels.
Net als Van Wicheren neemt Bisschop
rustig de tijd. Hij komt naar Leeuwarden
om de plaats waar het schilderij komt te
hangen en de lichtinval ter plekke te
bekijken. Daarna gaat hij naar Het Loo
om enkele studies van de regentes te
maken. Op een vraag van het gasthuisbe
stuur hoe het gaat, komt een in forse let
ters met penseel geschreven briefje, dat
het allemaal uitstekend verloopt.
Enkele weken later komt er bij het gast
huis nog zo'n gepenseeld briefje binnen.
Opgetogen, ditmaal. Tot grote verrassing
van Bisschop stonden beide vorstinnen
onaangekondigd bij hem op de stoep,
belangstellend naar de voortgang van het
schilderij. Kennelijk heeft dat inspirerend
Le0Va.V3tA.1t
