7
gewerkt want korte tijd later is het schil
derij gereed en op 8 mei 1893 draagt het
gasthuis het aan het stadsbestuur over.
Het is het eerste schilderij dat aan de wes
telijke muur van de raadszaal komt te
hangen.
Voor het gasthuisbestuur heeft Bis
schop een verrassing: nog een portret van
Emma. Veel kleiner weliswaar maar bui
tengewoon goed getroffen. Het krijgt een
plaatsje in het Bestuurshuis aan de Grote
Kerkstraat waar het op gezette tijden
door het publiek bewonderd kon worden.
Geen zin in poseren
In 1905 valt het besluit een portret te
laten maken van Wilhelmina die in 1898
tot koningin gekroond was. Het lijkt erop
dat het gasthuisbestuur van de onge
schreven 'Leeuwardentraditie' afstapt,
want als schilder heeft men professor Van
der Waay van de Rijksacademie uit
Amsterdam op het oog over wie lovende
berichten zijn ontvangen. Van der Waay
moet de opdracht echter afslaan.
Als dat bekend wordt, komen er enkele
brieven van schilders die op de opdracht
azen. Hobbe Smit bijvoorbeeld schrijft een
brief en ook de bekende Theo Molkenboer
die zelfs met een aanbeveling van Breit-
ner schermt. Het bestuur kiest echter
voor Johannes Hendrikus Jurres en houdt
daarmee toch de traditie in ere dat de
schilder een band moet hebben met
Leeuwarden.
De in 1875 in Leeuwarden geboren Jur
res heeft onmiskenbaar aanleg voor teke
nen en schilderen. Na de hbs volgt hij
opleidingen aan de Kunstnijverheids
school en de Rijksacademie. Hoewel nog
relatief jong, krijgt Jurres al enkele
belangrijke opdrachten en valt hem in
1904 een belangrijke prijs (de Sint Louis)
ten deel. Het werk vordert gestaag maar
waar Bisschop en Van Wicheren zich in
zwijgen hulden, houdt Jurres het bestuur
met een reeks briefes op de hoogte. Op 14
september 1906 draagt het gasthuisbe
stuur het schilderij over aan de gemeente
en krijgt het een plekje in de raadszaal.
Een dag later is de koningin in de stad
en onthult ze het standbeeld van Willem
Lodewijk. Voor haar eigen portret toont ze
geen belangstelling. Overigens heeft
Jurres het voor het Wilhelminaportret
moeten doen met foto's en werk van col
lega-schilders. De majesteit had kort te
voren geposeerd voor een ander schilderij
en geen zin om nog eens tijd vrij te maken.
Geld bijeen geschraapt
Vijftig jaar is Wilhelmina koningin tot
ze in 1948 aftreedt en opgevolgd wordt
door Juliana. Gingen er eerder na de kro
ning wel een paar jaar voorbij voor er over
een nieuw portret gesproken werd, dit
maal is het gasthuisbestuur er vlot bij.
Nog datzelfde jaar gaat de opdracht voor
een portret van koningin Juliana naar
Piet van der Hem.
Hoewel in 1885 in Wirdum geboren,
brengt de op jonge leeftijd wees geworden
Van der Hem zijn jeugd door in Leeuwar
den. Al snel wordt zijn schilderstalent
opgemerkt. Hij volgt opleidingen en
maakt daarna een aantal reizen in het
buitenland waar zijn werk veel publiciteit
krijgt. Later vestigt hij zich in Den Haag
en maakt naam als portrettist.
Het schilderij (zie afbeelding op pagina
10) wordt op 2 februari 1950 overgedra
gen aan de gemeente. Gasthuisvoorzitter
mr. Stoop geeft in zijn toespraak daarbij
een kijkje in de keuken. Het gasthuis
heeft het in de naoorlogse jaren financieel
niet gemakkelijk en kan het portret niet
geheel uit de eigen middelen betalen. Voor
de bekostiging is geld ingezameld onder
de bewoners van het gasthuis en ook heb
ben de voogden privé fors bijgedragen.
Het Julianaportret krijgt een plekje in
het midden van de westelijke muur en dat
betekent een herschikking van de andere
twee schilderijen. Het portret van Wilhel
mina, dat daarvoor in het midden hing,
gaat naar links en het Emmaportret gaat
naar rechts.
Uitbundige onthulling
Beatrix volgt haar moeder op 30 april
1980 op als koningin. In het najaar komt
een nieuw portret in het gasthuisbestuur
ter sprake. Daarbij valt de naam van
Koosje van Keulen. Een bestuursdelegatie
maakt kennis met de in Workum woon
achtige schilderes en besluit haar de
opdracht te geven. De 'Leeuwarden
traditie' wordt daarbij dan toch losgela-
Koningin Emma (1858-1934) Koningin Wilhelmina (1880-1962)
Foto: Fotobureau het Hoge Noorden Foto: Fotobureau het Hoge Noorden
Leova.'c^tA.lt
