Lcovaë^tA.!€
9
der Courant diverse verslagen. Voor deze
krant kreeg hij bovendien een rubriek te
verzorgen onder de naam Observator,
waarin hij met name economische toe
standen in Friesland onder de loep nam.
Dikwijls was hij, waar het volgens hem
moest, bijzonder kritisch en dat werd hem
niet door iedereen in dank afgenomen. Op
een goeie morgen vond hij op een raam
geklad: 'Observator, wize kater, hou dien
snater!'
Maar voor hem was het ook een rubriek
waarin hij kon filosoferen over bijvoor
beeld een nieuwe spoorwegverbinding
met Holland over de Afsluitdijk met een
mogelijke internationale verbinding en
over de noodzaak van een vluchthaven
voor Oostmahorn. Hij nam zitting in de
commissie, die zich voor een dergelijke
haven ging inzetten. Daarnaast was hij
ook bestuurslid van de Friese Luchtvaart
vereniging en in die hoedanigheid was hij
een warm pleitbezorger voor de totstand
koming van een burgerluchthaven in
Leeuwarden. Het moet voor hem dan ook
een grote voldoening zijn geweest toen op
24 juni 1938 met veel vlagvertoon het
vliegveld van Leeuwarden werd geopend.
Wij waren als schoolkinderen getuige van
dit evenement (zal meester Grilk wel heb
ben geregeld) en we waren bar onder de
indruk toen het pronkstuk van Fokker, de
Fokker F36, zo rond het middaguur vlak
voor onze neus landde om een voornaam
gezelschap in Leeuwarden af te leveren.
Zo stond Leeuwarden echt op de kaart.
Het VW-werk bracht hem ook nog over
de Leeuwarder grenzen, want jarenlang
was hij medeorganisator van de 'Elf-en-
dertig-tochten', de in etappes af te leggen
fietstochten langs de elf steden en de der
tig grietenijen. 'Op zijn elf-en-dertigst'
dus, wat betekent dat iets zich in een te
langzaam tempo voltrekt.
Trouw aan Schiermonnikoog
Ook in zijn Leeuwarder jaren bleef Grilk
onvoorwaardelijk verbonden aan Schier
monnikoog en het schiermonnikoogs dia
lect, dat hij het oudste dialect van de Frie
se taal noemde, alhoewel het hinde lopers
daarin een geduchte concurrent was. Niet
alleen verzorgde hij in de Kollumer Krant
een rubriek in het schiermonnikoogs, ook
in de bladen Fryslan en Frisia (moanne-
skrift fen de Fryske Bibleteek) schreef hij
in de jaren 1926/1928 diverse bijdragen
en verhalen in het schiermonnikoogs of in
het 'eilands', zoals hij het ook dikwijls uit
drukte. Het gedicht Sémanssang publi
ceerde hij ook in Frisia. Onlangs is het
nog opgenomen op de CD Eilander Liéten
fan de lytje Pole, maar dan onder de titel
Sommer nachten, hiervoor op muziek
gezet door Bernard Smilde, die in 2006
nog de anjer van het Prins Bernhard
Cultuurfonds Fryslan kreeg opgespeld.
Lettende op het ritme van dit gedicht lijkt
het mij overigens niet onmogelijk dat
Grilk bij het schrijven van Sémanssang de
muziek in zijn hoofd heeft gehad van De
Terp van Halbertsma met oorspronkelijke
muziek van W.A. Mozart. Het gedicht is
ongestraft op deze muziek te zingen. Kort
geleden waren wij in het Aalto-Musik-
theater in Essen getuige van de opvoering
van Mozarts Don Giovanni. Toen door een
klein ensemble op het podium, gekleed en
gepruikt als Mozart, de melodie van De
Terp werd gespeeld, zal het u niet verba
zen dat in dat bomvolle theater mijn
gedachten even afdwaalden naar
Sémanssang van meester Grilk.
Aangenomen mag worden dat Grilk de
eerste is geweest, die het schiermonnik
oogs op papier heeft gezet. Daarbij heeft
hij destijds ook nog meegewerkt aan de
studies, die de Duitse geleerden Siebs,
Steller en Dogen naar dit germaanse dia
lect hebben gedaan.
Gesprek van twee onderwijzers
Al met al had meester Grilk op deze
manier een druk bestaan. Overdag probe
ren de kinderen wat wijzer te maken en
's avonds tot vaak diep in de nacht bezig
met zijn journalistieke werk en zijn diver
se bestuursfuncties. En of dat nog niet
genoeg was bleek hij tot nog meer in
staat. Het verhaal gaat namelijk dat
ergens in 1928 twee onderwijzers een
gesprek hadden tijdens een congres in
Utrecht. Het waren de pedagoog/auteur
Theo Thijssen en onze meester Grilk. 'Jij
hebt een kritiek geschreven over mijn
boek Kees de Jongen, hè?' vroeg Thijssen.
'Heb je zelf wel eens een boek geschre
ven?' Grilk moest bekennen dat nog nooit
te hebben gedaan. 'Dan moet je dat eens
doen.' zei Thijssen. Een jaar later ver
scheen het eerste boek van Grilk, Twee
Zeemansjongens, onder het pseudoniem
C. Goudriaan. En in de jaren 1928 tot
1935 verschenen er liefst zestien boeken
van zijn hand, afwisselend onder zijn
eigen naam en onder pseudoniem.
De boeken, die door de gebroeders
Kluitman werden uitgegeven, verschenen
allemaal onder zijn pseudoniem, terwijl
hij voornamelijk zijn eigen naam gebruik
te bij de andere uitgevers, zoals L.J. Veen,
Valkhof, Kruseman en zelfs een boek met
het alleenverkooprecht voor Vroom
Dreesmann. Bijzonder was ook zijn in
1934 verschenen boek Op en om den
Afsluitdijk, dat werd uitgegeven bij de
koffie en thee van de Weduwe Van Nelle.
In zijn boeken was dikwijls de onvoor
waardelijke liefde voor de Wadden en de
waddeneilanden aanwezig, maar hij ver
stond ook bijzonder de kunst om het decor
van zijn verhalen per hoofdstuk te veran
deren van bijvoorbeeld de Robbenplaat
naar het Kokambagebergte in Afrika.
Eerder heb ik u al verteld over zijn
bestuursfunctie bij de Friese Luchtvaart
vereniging en daaruit mag je al zijn bij
zondere belangstelling voor de luchtvaart
concluderen. Zou hij er misschien ooit van
hebben gedroomd om piloot te worden?
Die belangstelling kwam in een aantal van
zijn boeken ook nadrukkelijk aan de orde,
zoals in het boek Van klerk tot oceaanvlie
ger. Hierin liet hij de hoofdpersonen,
afkomstig uit het oer-Hollandse Heiber
gen, verhuizen naar Perth in Australië om
daar het vliegbrevet te halen en een oce-
aanvlucht te maken met de volgende route:
ÏWPBG
.«■■ViM In
Utf GUlM
i^i
ii»i
JUlM
Tijr
unt
1.
I.
3'
4-
5-
4,
7-
9.
9-
1D.
II,
12.
Pcrth-SyducT
Sydney-Auckland (Miv. Z.)
Auckland-Tahiti (Gw, UI. Fr.).
Tahiii Paasthei'iand (Chili)
rniisdieilMirl Va [pafte o
Valparaiso ftwxle Jpiwiji>
fiixJc Janriio-iSiiit HeLem
Sint He] 6 n a - Swi kü [i flfiil ïi d
Zajizihar-Dityft ïartia
JJddRp Carcii-Ktclinjr Eiland.
Keeling EJlajui-Pcrtli
11 Jü
JSM
345°
JpOO
3 *SP
1850
1800
JOW
IS»
iS«
>5°
14c»
140
14a
]4Q
10
1413
140
34a
IjO
IJ»
1*5
Icfci
MIWV.I
22
lS
2T
2b
n
24
14
m
17
ïp
[3 etappe*
bs™
35Ü
De fictieve vliegroute uit het boek Van
klerk tot oceaanvlieger'
