LcovolF^£A.!€ 4 Een demonstratie van schippers op het Tournooiveld voor de Schippersbeurs op 7 maart 1936 Smaadproces Dat er ondanks deze restricties door de schutters niet bepaald werd bezuinigd op geestrijk vocht tijdens deze dagen of in de aanloop daar naartoe, moge blijken uit een smaadproces dat op 5 april 1533 voor het Leeuwarder Nedergerecht werd gevoerd, waarbij een lid van de Schutte rij, genaamd Hendrick Goldsmit, wegens mishandeling en belediging financiële genoegdoening eiste van Damiaen Ysbrandtszoon. Laatstgenoemde zou op de dinsdag na Sint Magdalena (22 juli) 1532 in "s Konicx van den Cloeveniers Hoff' binnen Leuwaerden - dus in de (Konings)tuin van de Stads Schuttersdoe len, toen nog gevestigd aan de stadswal ter hoogte van de Oude Doelesteeg - de ander met een mes aan diens rechter arm hebben verwond, waardoor deze zich onder behandeling van een chirurgijn heeft moeten stellen. Het slachtoffer zou daarbij zijn uitgescholden voor een 'papen- ofte monnickssoon ende een eygen westfalinck'. Damiaen verklaarde echter dat Hendrick hem een 'dwarspype daer he solde musick mede op spelen, omme den scutters recreatie ende vrolick te maeken' met geweld zou hebben afhandig gemaakt en hem tot een degengevecht uitgedaagd. Daarnaast zou hij door Hen drick - 'zyn droncken werck noch nyet vol- brocht hebbende' - zijn uitgemaakt voor een 'hoerewaerts zoen ende oneerlick gesel'. Het zou een publiek geheim zijn dat Ysbrand, de vader van Damiaen, er in deze stad een openbaar bordeel 'alder- naest mr. Fransens vander Gowe' op na hield. Daarnaast zou Hendrick volgens Damiaen de gevolgen van zijn verwon ding - hij zou drie weken lang zieltogend en geteisterd door helse pijnen het bed moeten hebben houden - schromelijk overdrijven en 'nyet meer dan een pleys- ter heft doen leggen ende alle dagen den provooststock inden hand hebbend, gaend by den straten omme die Scutterie handlinge (=schutterstaken) te voldoen, drincken, hoveren (=slempen, brassen, slampampen) ende anders, welck een gewond man nyet behoerde.' De naam kloveniers is afgeleid van de naam van het wapen waarmee werd geschoten. In het Frans heette dit een 'couleuvrine'. Denk hierbij ook aan Amsterdam, alwaar de kloveniers bijeen kwamen in de Kloveniersdoelen op de hoek van de Kloveniersburgwal en de Doelenstraat. Hier hing later ook hun beroemde, door Rembrandt Harmensz. van Rijn geschilderde groepsportret De Nachtwacht. Het hoofdgebouw op de hoek van het Tournooiveld en het Sint Jobsleen werd in de ruim vier eeuwen van haar bestaan herhaaldelijk hersteld en verbouwd. De meest ingrijpende veranderingen zijn de sloop van het in bouwvalligheid verkeren de torentje in 1710, het vernieuwen van de antieke voorgevel en het wegnemen van de voormuur en toegangspoort in 1760 geweest. Door de ongunstige situ ering van het gebouw - achter de wonin gen aan het Sint Jobsleen - werd de ver nieuwde voorgevel sober gehouden. Alleen boven de hoofdingang werden de met trofeeën versierde wapens van de stad en de schutters aangebracht met de woorden: 17 d'Stadts-Schutters Doele 60. Naast de oorspronkelijke functie als vergaderlocatie van de stedelijke schutte rij werd het hoofdgebouw nadien ook steeds vaker benut als onderkomen voor het houden van buitengewone bijeenkom sten, feesten, maaltijden, concerten, brui loften, etcetera, veelal georganiseerd door de plaatselijke adel en hogere burger stand. In Eekhoff's tijd 1846) leefden nog veel stadgenoten die hier dierbare herin neringen aan koesterden. Na 1795 werd het complex verhuurd aan de Leeuwarder muziekmeester Jean des Communes die in een in de Doeletuin opgerichte tent regel matig komediespelen organiseerde en alwaar tevens de sociëteit Tot Leering en Vermaak met groot succes voorstellingen ten beste gaf. Een nieuwe bestemming In 1824 werd het hoofdgebouw van de voormalige Schuttersdoelen ingericht als Franse Dag- en Kostschool voor Jonge Heren en werden er in 1830 en 1835 aan de achterzijde in de tuin nieuwe schoollo kalen aangebouwd. De geschiktheid van het gebouw, waartoe tevens de ruime (Doele)tuin behoorde, verbeterde hierdoor aanmerkelijk. In 1867 besloot het gemeentebestuur, ten gevolge van de stichting van de rijks hogere burgerschool aan het Zaailand, om de Franse Dag- en Kostschool voor Jonge Heren en de

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2008 | | pagina 6