Combertus Pieter en Hendrik, eerzame Burgers van
Leeuwarden
Leova.V^ t-A.lt
22
Hubertha Bijtel Dit artikel bevat enkele teksten uit mijn boek Mijn familie. Ik ben een achter
kleindochter van Combertus Pieter Burger en Maria Agnes Haasloop Werner,
jarenlang woonachtig op Bij de Put te Leeuwarden. Hun zoon Hendrik heeft zijn
kinder- en jeugdjaren geschetst in zijn veel geciteerde boek Leeuwarder jeugdher
inneringen.
Veel exacte data heb ik voor mijn boek
kunnen vinden in de Verluchte Kronijk
van mijn grootvader Hendrik Burger,
geboren in 1864 en negende kind van
bovengenoemd echtpaar. Deze Verluchte
Kronijk begint met de trouwfoto van
Hendrik Burger met Gesina Maria Pleyte
(geboren 1865). Bruidegom en vier ouders
zijn in plechtstatig zwart gekleed, de
bruid in sprankelend wit.
De beide vaders van het bruidspaar
waren bijzondere mannen.
Hendrik Burger en Gesina Maria Pleyte
Collectie H. Bijtel
De vader van de bruid, dr. Willem Pleyte,
was bijzonder omdat hij het weinig gang
bare beroep van egyptoloog uitoefende.
Hij was directeur van het Rijksmuseum
voor Oudheidkunde in Leiden. Het doden
boek uit de tijd der farao's was al ontcij
ferd, maar de later geschreven aanvullin
gen - de 'chapitres supplémentaires' -
hadden hun geheimen nog niet prijsgege
ven. Het was de verdienste van de vader
van de bruid de sleutel tot deze hiërogly
fen te vinden. Over dit feit praten heden
daagse egyptologen nog steeds met
respect.
Bij de toverlantaarnplaatjes, die op
gezette tijden aan familie en vrienden
werden getoond, was er één met het borst
beeld van deze overgrootvader. Het beeld,
op een hoge sokkel, kreeg een ereplaats
voor het Nationaal Museum in Cairo en
later in de eregalerij met drie andere beel
den. Het staat er al tientallen jaren.
Dr. Willem Pleyte overleed in 1903. Bij
na tachtig jaar na zijn dood stichtte een
groepje aankomende egyptologen in Lei
den een nieuw dispuut, dat zij Willem
Pleyte noemden. Het bestaat nog steeds.
De vader van de bruidegom, prof. dr.
Combertus Pieter Burger, promoveerde in
1851 te Leiden in de wis- en natuurkunde
op het proefschrift De solutione Problema-
tis Keppleriani. Hij was een bijzonder
man omdat hij in 1867 een hoogleraarpost
aan de polytechnische school in Delft na
vier jaar opgaf voor een directeursfunctie
aan de op te richten rijks hbs in Leeu
warden.
Pieter Jelles Troelstra
Op de rijks hbs stond Burger dichter bij
zijn leerlingen en dat was wat hij wilde. In
de inleiding bij de bundel Oogst van het
Zaailand, uitgegeven in 1967 ter gelegen
heid van het eeuwfeest van de rijks hbs,
lezen we over directeur Burger: 'zijn nieu
we school in de Friese hoofdstad begon
met 51 leerlingen, kwam tot grote bloei en
met vreugde begroette hij in 1891 het eer
ste meisje in de klas. Hij was een gewaar
deerd pedagoog.' Een van zijn bekendste
leerlingen was Pieter Jelles Troelstra, die
zou uitgroeien tot een van de vurigste en
bekendste socialistische voormannen en
die in 1894 een van de medeoprichters
van de SDAP, de Sociaal Democratische
Arbeiders Partij, zou worden. In de inlei
ding van de bundel It sie fan moarn (1999,
uitgave van scholengemeenschap Piter
Jelles te Leeuwarden) lezen we: 'Pieter
Jelles kwam ook bij Burger aan huis en
beschrijft zijn bewondering voor de mees
ter in zijn Gedenkschriften. Toen zijn
vader hem in 1879, toen hij was geslaagd
voor zijn eindexamen, op zijn kantoor wil
de laten werken, was het Burger die Pie
ter Jelles aanraadde rechten te gaan stu
deren. Eigenlijk had Pieter Jelles eerder
gedacht aan de letteren, maar Burger had
al gezien dat in Pieter geen leraar schuil
de.'
Ook in het sociale leven speelde Com
bertus Pieter Burger een belangrijke rol.
Het boek Leeuwarden 750 - 2000 Hoofd
stad van Friesland vermeldt, dat hij onder
meer bestuurslid was van de Volksgaar
keuken en voorzitter van het Leeuwarder
departement van het Nut.
Kleine Henkebonk
Grootvader Hendrik Burger is geboren in
Delft. Vanaf zijn derde jaar groeide hij op
in Leeuwarden, in een van de oudste hui
zen van de stad, Bij de Put 15, nu de Frie-
sche Loge der Vrijmetselaars. Dat huis
