WOL M ND SC HE BETON M13
Leovord
9
het voorstel om de benodigde 3,1 miljoen
gulden voor de bouw van de kelder aan
het Rijk voor te schieten.
Die drie stemmen waren afkomstig van
het PvdA-raadslid Van den Eist en van de
fractie van PAL, die vanuit haar pacifis
tische standpunt de bouw van de kelder
vooral als een legitimatie voor de wereld
wijde atoombewapening beschouwde.
Met ludieke acties probeerde de partij de
sluimerende maatschappelijke discussie
over de openbare schuilgelegenheid ver
volgens verder aan te wakkeren. Begin
november 1979 wilden de progressieven
door een pseudo-offïciële advertentie in
de Leeuwarder Courant de bevolking doen
geloven dat belangstellenden op vertoon
van hun legitimatiebewijs ten stadhuize
een plaatsje in de kelder konden reser
veren. Het Hoofdblad van Friesland wei
gerde echter om de bewust misleidende
advertentie te plaatsen. In plaats daar
van startte het in de krantenkolommen
een scherpe polemiek over de gekozen
methode van actievoeren.
Veldslag op het Zaailand
De pennenstrijd over de omstreden
annonce was nauwelijks uitgewoed op
het moment dat de parkeergarage fees
telijk zou worden geopend. Op 22 novem
ber 1979 kwam staatssecretaris Ted
Hazekamp van Economische Zaken naar
Leeuwarden om de openingshandelin
gen te verrichten. Zijn bezoek trok veel
belangstelling. Niet alleen van talloze
nieuwsgierigen, maar ook van een hon
derdtal demonstranten, bijeengebracht
in de Aksiegroep Leeuwarden Beeft.
Dertig van hen wisten zich die middag
een weg door de afzettingen te banen en
zich onverzettelijk voor de ingang van de
parkeerkelder neer te vleien. Spandoe
ken met teksten als 'Atoomschuilkelder
- Grafkelder' en 'Schuilkelder creëren is
kernwapenwedloop accepteren' onder
streepten het doel van het protest.
De actie, in de aard van de zaak toch
bedoeld om de wereldvrede te bevorde
ren, kende vervolgens een allerminst
vreedzaam verloop. De bouwvakkers die
hun ziel en zaligheid in de bouw van de
parkeerkelder hadden gelegd lieten hun
feestje niet bederven: 'Hier hebben we geen
twee jaar voor gewerkt, we schoppen ze
er wel uit', liet hun voorman zijn toehoor
ders weten. Zij voegden daarop de daad
bij het woord en verwijderden de indrin
gers met harde hand, daarbij vakkundig
geassisteerd door enkele oude dames die
met hun paraplu's op de demonstranten
insloegen.
Twintig politiedienaren, die zelf ook
allerminst zachtzinnig te werk gingen,
waren nodig om de rust bij de ingang
enigszins te herstellen. Ondergronds
zette het tumult zich nog even voort toen
een demonstrante er na de toespraak van
Hazekamp in slaagde om het woord te
nemen en haar visie te geven op de atoom
schuilkelder als verfoeilijk onderdeel van
de oorlogsvoorbereiding. Pas nadat de
staatssecretaris in een stoet met oldtimers
onder luid gejoel en een regen van taarten
de garage had verlaten, keerde de rust op
het Zaailand weer.
De wereld graaft zich in
Het publieke protest tegen de schuilkel
der was daarmee allesbehalve geluwd.
Omdat de gewelddadigheden de aandacht
hadden afgeleid van de eigenlijke bood
schap, maakte PAL begin 1980 de aan
zet tot een brochure waarin de bezwaren
tegen de kelder bondig uiteen zouden
worden gezet. Andere politieke partijen
en belangengroeperingen, verenigd in het
Leeuwarder Vredesoverleg, sloten zich al
snel bij het initiatief aan. Precies een jaar
na de veldslag op het Zaailand werd het
eerste exemplaar van De wereld graaft
zich in door samensteller Jan Willem
Duyvendak aan burgemeester Brandsma
aangeboden. Voor de gewone Leeuwarder
waren duizenden exemplaren beschik
baar, onder andere in de plaatselijke
boekhandels.
Het gestencilde boekje liet aan duide
lijkheid weinig te wensen over. Het voor
naamste bezwaar van het Leeuwarder
Vredesoverleg was de legitimatie die de
atoomschuilkelder zou kunnen leveren
aan een beperkte kernoorlog: een vorm
van oorlogvoering waarbij militaire doelen
met kleinere, nucleaire wapens zouden
worden bestookt.
De vredesorganisaties zagen de kel
der als een object van agressie, omdat
Nederland in hun ogen door de bouw van
dergelijke schuilplaatsen internationaal
J i r
r
Doorsnedetekening van de parkeergarage onder het Wilhelminaplein door onbekenden
compleet gemaakt met aanduiding Atoomschuilkelder
LOL.*
