PERSOONSBEWIJS
3
op het Friedhof Ohlsdorf in Hamburg
bestaat een graf van hem. In 1952 brach
ten Hotske, Harmen en Piet voor het
eerst een bezoek aan het kerkhof; met een
meetlint werd op het massagraf uitgeme
ten waar hun Anne ergens moest liggen.
Met driehonderd anderen werd hij op een
apart gedeelte van de 3,5 bij 1,5 kilometer
grote begraafplaats herbegraven door de
Nederlandse Oorlogsgravenstichting en
de Stichting '40-'45.
Aangenomen wordt dat hij als puin
ruimer door verzwakking als gevolg van
onvoldoende eten en drinken, is omge
komen, een lezing die een aantal jaren
geleden werd versterkt door het contact
met Mark Duijtshoff, de initiatiefnemer
van de website van de Stichting Neuen-
gamme.
Piet en Matty Minnema bezochten om
de paar jaar Friedhof Ohlsdorf, voordat
ze enkele jaren geleden voor het eerst een
bezoek hebben gebracht aan KZ (concen
tratiekamp) Neuengamme, dat sinds 2005
is ingericht als monument. Het is niet zo
afschrikwekkend als KZ Auschwitz, waar
Piet eens gebroken naar buiten kwam.
'Ik ben daar jankend uitgekomen en daar
schaam ik me niet voor. Ik wil daar best
met anderen naar toe, maar ga er zelf niet
meer in. Het maakt bij mij teveel los.'
Harmen, die zichzelf opofferde
Piet en zijn vrouw Matty begrijpen wel
waarom moeder Hotske en haar tweede
man Harmen ook nimmer met een woord
spraken over het verleden. Ze wilden
het achter zich laten, maar droegen het
toch met zich mee. Ook Harmen, die zich
opofferde. Was Anne de oudste van de
drie broers Minnema, Harmen was de
jongste en maakte zijn eigen verloving uit.
Hij kende zijn plicht, trouwde de weduwe
van zijn broer en was als een echte vader
voor de kleine Piet, die enig kind bleef.
En zijn eigen vader Anne kwam niet
terug. 'Mijn moeder is er tot haar dood
niet overheen gekomen. Het heeft haar
steeds bezig gehouden en ze heeft wel drie
miskramen gehad.'
Het terugbrengen van de horlogeket
ting heeft diepe indruk gemaakt op Piet
Minnema. De oorlogstijd, die voor hem
toch nooit ver uit zijn gedachten was, is
nog weer een stuk dichterbij gekomen.
Hij schudt peinzend zijn hoofd. 'Oorlog, er
Het door de vluchtende Duitse bezetter in brand gestoken Old Burger Weeshuis aan
het Zaailand in april 1945. Hier werd Minnema volgens de verhalen na zijn arrestatie
verhoord voordat hij werd opgesloten in de Blokhuispoort
komt nooit een eind aan, oorlog heeft geen
winnaars, alleen maar verliezers.'
Anne Minnema was een heel accurate
man, die zich inzette voor mensen die in
moeilijkheden waren geraakt. Zijn zoon
Piet zet zich ook al jaren in voor anderen
en wel voor de verdrukte medemens in
Oost Europa. 'Ik denk datje er een tik van
meekrijgt, dat je je inspant voor mensen
die het minder hebben.'
Met dank aan Piet Minnema, die het interview
dat Wim van Lenthe in mei 2006 voor de Stentor
met hem had, aan Leovardia ter beschikking stel
de en dat in dit artikel is verwerkt. De paragraaf
'Minnema en Sinnema verraden' is geschreven
door Paul Bron.
EyJrtntótHT IN£ 'L '-r ,r=L.-1
rrwrwt Lavnrt w.-J l-phIUimJ Ju lur jhii^ rrr*.
V" i' "A A
tot het b?ïlt vnn dit be-A-Ijs jtreeh-
Élfiiio. if Vfcffil'ClrT hei pQ. Hljd-c b-lj
T.H-I; fl-ftgtni nn te var*
ïaöivtf AÖI)üpï'pwiii^mbtonaat',
a.hrnWiië aan Rlla a nutbaren uf ijri^ere
jje-^SoiiÉn. wie Inge^olgi c-enig-
WetfceJ^X vc^Tïchrïfï wordt Vrrlangdu
j^KSBRUFK WORDT CE5TRAFT|
Voorzijde van een persoonsbewijs met
daarop vermeld de verplichtingen waar
aan de drager zich had te houden
LcoVflLr^i4)t»k
