Jaar(af)wisseling in Leeuwarden
1
Walter Kromhout Onlosmakelijk verbonden met de jaarwisseling zijn kerstboombrandjes, vernie
lingen, goede voornemens en dito wensen, relletjes en Vegters rolletjes, fees
ten en partijen, overzichten en conferences, Johann Strauss senior en junior,
schansspringen en nieuwjaarsduiken, maar zeker oliebollen en vuurwerk.
In een stad met de Eerste Nederlandse
Kunstvuurwerk Fabriek Firma J.N.
Schuurmans en Koopmans Koninklijke
Meelfabriek binnen haar grenzen, moet
de oud-en-nieuwviering dus wel iets bij
zonders zijn. De naoorlogse periode geeft
in ieder geval een afwisselend beeld.
Sparren met dennen
De levensduur van een opgetuigde kerst
boom is in ruim vijftig jaar enorm ver
lengd. Tegenwoordig is direct na Sinter
klaas het aanbod groot, gevarieerd en
verspreid over de stad. Beginjaren vijftig
van de vorige eeuw startte de verkoop
op de Nieuwestad/Langepijp rond half
december en er werd vaak al voor of direct
na de jaarwisseling weer afscheid van de
boom genomen.
Eind 1950 doet de Leeuwarder Courant
de suggestie om de kort na de kerstdagen
afgedankte kerstbomen op enkele cen
trale punten, onder kennisgeving en met
toestemming van politie en brandweer, te
verbranden. Wellicht geïnspireerd hier
door nam burgemeester Van der Meulen
in 1952 het initiatief tot vorming van een
comité dat zich ten doel stelde op oude
jaarsdag de kerstbomen te laten verbran
den. Het comité kwam al snel met een
programma. De Leeuwarder Courant van
3 januari 1953 bericht over een geslaagde
gebeurtenis waar duizenden volwassenen
en kinderen op afkwamen. De oudejaars-
brand zou uit kunnen groeien tot een groot
stedelijk feest, een nieuwe folklore, hoe
wel erkend werd dat het zakelijk karakter
voorop stond: 'ontlasting van de gemeen
tereiniging en het tegengaan van (niet
ongevaarlijke) particuliere brandjes.'
Hoe succesvol ook, eind 1953 werd het
oudejaarsvuur niet herhaald. Er was
namelijk oppositie, niet zozeer tegen de
verbranding op zichzelf, maar wel tegen
de dag. Het Algemeen Vrouwencomité
Tot Opbouw had gevraagd dit vuur op de
tweede dag van het nieuwe jaar te wil
len organiseren, 'omdat vaak de kerst
boom tot en met Nieuwjaarsdag in de
huiskamers blijft branden'. Het in 1952
gevormde organiserend comité besloot
daarop alle activiteiten op dit gebied stop
te zetten. Begin 1956 wordt geconstateerd
dat allerlei kerstbomen als vuil straat en
gracht ontsieren en er volgt een (vergeef
se) oproep van de Leeuwarder Courant
aan vrouwenorganisatie en organiserend
comité om opnieuw om tafel te gaan. Ach
ja, de jaren vijftig.
De jaren daarna vonden verspreid over
de stad tientallen kleinere kerstboomver
brandingen plaats, met de tijd afnemend
in aantal en hevigheid. De inzameling
van de bomen leidde niet zelden tot kerst-
bomenoorlogen, binnen buurten en tussen
buurten. Inmiddels is al jaren de inzame
ling georganiseerd door gemeente, scho
len en Omrin. Voor elke ingebrachte boom
is een sinaasappel en een lot beschikbaar.
Het lot van de boom is de versnipperaar.
Heel netjes, heel verantwoord, heel dege
lijk.
De kerstbomenmarkt op de Langepijp in 1961
