11
pij. 'Onze ideeën zijn 3000 jaar oud', aldus
voorman Tom Hageman. 'Nieuw is de tac
tiek waarmee we denkbeelden naar voren
brengen. Met een minimum aan middelen
(pamfletten en spandoeken) proberen een
maximum aan effect te bereiken. Door
provoceren krijg je tegenstanders, en die
tegenstanders zorgen er wel voor dat je
medestanders krijgt.'
New Left kende een kerngroep van zo'n
20 a 30 mensen, met daaromheen een
groep meelopers en sympatisanten. De
BVD (Binnenlandse Veiligheidsdienst)
bleek zeer geïnteresseerd in het doen en
laten van de groep. De New Left bewe
ging begon zijn acties in september 1966
tijdens een bijeenkomst van de Neder-
lands-Zuidafrikaanse werkgemeenschap
in de Harmonie. Daar verspreidde men
pamfletten met feiten over Zuid-Afrika.
In oktober 1966 demonstreerde New
Left bij de ingang van de Tivoli-bioscoop
waar de film Africa Addio draaide. 'Hier
kweekt men rassenhaat' en 'Entreegeld is
bloedgeld' waren enkele leuzen. De ver
storing van de openbare orde ('hinderen
van het verkeer', nota bene op zondag-
Het door W.J. Valk uit Groningen ver
vaardigde ijzerplastiek De Bijenkorf
alias De Luzebos
avond 19:00 uur) was door de politie snel
geconstateerd en (dus) reden tot bekeu
ren. Zeventien New Left leden kwamen
enkele weken later voor de kantonrechter,
die een der gedaagden direct toebeet: "ben
je niet wijs? Doe die sigaret onmiddellijk
uit.' Een ander (Hepke Runia) werd ver
zocht rechtop te gaan staan: 'je hangt hier
niet tegen de tap'. Uiteindelijk werd 30,--
boete per persoon geëist.
Weinig populair maakte New Left zich
door de verstoring van de volkskerst-
zangdienst in de Beurs op 22 december
1966. Na de eerste declamatie stond een
groep van 10 a 15 jongeren massaal op
en begon als razenden pamfletten rond te
delen, met de pakkende titel Na de psalm
weer napalmDe pamfletten werden aan
het begin van elke rij uitgedeeld en op
verzoek braaf doorgegeven in de veron
derstelling dat het een aanvulling op de
liturgie betrof. Na lezing wist men wel
beter. Met veel moeite werden de actie
voerders naar buiten gewerkt waar ze na
afloop de bezoekers toeriepen: 'En maar
lekker kalkoen vreten hè. En een ander
maar verrekken van de honger, hè.' Predi
kant Van der Werf nam het tot schrik van
velen zelfs nog op voor New Left: 'ik heb
het grootste respect voor deze jongelui die
zo voor hun mening durven uit te komen.'
Enkele dagen later werd de nachtmis in
de Sint Bonifatiuskerk op soortgelijke wij
ze onderbroken. 'Er werd gepraat alsof de
jongelui zich in een beatkelder bevonden',
aldus een der kerkgangers.
Eind 1966 kondigde New Left enkele
nieuwe activiteiten aan. Oprichting van
het oranje-comité De Grafkelder der
Friesche Nassaus om meer fleur aan de
oranje-hoogtijdagen te geven. Tom Hage
man zou zich gaan bezighouden met de
Stichting Openbaar Kunstenaarsverzet
en het idee om toiletpapier te bedrukken
met De Nachtwacht om de kunst dichter
bij het publiek te brengen. Het Comité
ter Opheffing van Communicatiestoornis
sen tussen Overheid en Burgerij nodigde
commissaris Houwing uit voor een discus
siebijeenkomst.
Bij de inhuldiging van burgemeester
Brandsma op 17 maart 1967 gooide New
Lefter Henk Vermeulen een rookbom toen
een défilé van maatschappelijke organisa
ties voorbij het Stadhuis trok. Nadat hij
was opgepakt stormde een groep actie
voerders het politiebureau aan de Nieu-
westad binnen.
In april 1967 kwam New Left met plan
nen voor een cultureel centrum, volgens
Tom Hageman bedoeld voor creatieve
bezigheden als 'action-painting, pingpon
gen, figuurzagen, collectief dwarsfluiten,
happenen, demonstreren, hongerstaken,
borduren, handstand overslag, ik noem
maar wat op. Rondom het gebouw zal
parkeerruimte moeten komen en prieel
tjes voor minnende paartjes'. In een open
brief aan de nieuwe burgervader schetste
New Left de dringende behoefte aan het
cultureel centrum. Brandsma kreeg twee
maanden de tijd. Zou hij niet slagen dan
dreigde New Left met hulp van Batman
anderen aan de macht te brengen, zoals
Manus de bloemenkoopman en Slappe
Douwe, de boeienkoning.
Voor 1 mei 1967, 20:00 uur, kondigde
New Left een happening aan bij de Mer-
curiusfontein. Mercurius, als god van
de handel en de middenstanders een
verguisd personage in de ogen van New
Left, zou van zijn mannelijkheid worden
ontdaan. Volgens aankondiging zou de
'kastraatsie' gepaard gaan met gezang,
gejubel en gejuich van het New Left
Freak Out Ensemble. 'De afgezaagde
delen zullen dezelfde avond, na verzor
ging van de wonden, worden overhandigd
aan de directeur van het Fries Museum,
teneinde daar te worden bijgezet.' En nog
ondeugender en opruiender: 'in aanslui
ting hierop zullen de winkelruiten van de
misselijk makende middenstand worden
ingeworpen. Over de plundering wordt
nog onderhandeld met het straatprovota-
riaat. De buitgemaakte goederen zullen
gelijkmatig over de gehele Leeuwarder
bevolking worden verdeeld.'
Circa 500 jongeren waren in afwach
ting, maar voordat de handeling met een
ijzerzaag zou worden verricht achtte de
politie het tijd om de massa te versprei
den. Drie uren van patrouilleren en char
geren volgden, met vechtpartijen tussen
vetkuiven en New Lefters onderling en
met de politie. Uiteindelijk wisten de New
Lefters hun basis Quasimodo te bereiken.
Commissaris Houwing de volgende dag:
'we hebben er een einde aan gemaakt. Die
kwajongens apen de grote stad na. Slaan
met de gummiknuppel is beroerd. Ik doe
het liever niet, maar ze vragen er om.'
