Willem van Harens 300e geboortejaar
24
Peter de Haan Het is in 2010 precies 300 jaar geleden dat dichter en staatsman Willem van Haren
in de toenmalige Papingastins, nu het Leeuwarder Princessehof, is geboren. Alle
reden om hem in dit kroonjaar te ontrukken aan de vergetelheid waarin hij ver
zeild is geraakt.
Na Jan Jansz. Starter is hij met zijn broer
Onno Zwier een van de eerste Friezen
onder de Nederlandstalige dichters die
nationale bekendheid heeft verworven.
Via diverse bestuurlijke functies zou hij
ook politiek de aandacht op zich gaan ves
tigen.
Het geslacht Van Haren, oorspronkelijk
afkomstig uit de omgeving van Maastricht,
heeft overigens tal van andere bekende
representanten voortgebracht. Een daar
van was de in 1626 in Leeuwarden gebo
ren en later als ambassadeur bekend
geworden Willem van Haren naar wie de
Portret van Willem van Haren
(Leeuwarden 1710-St. Oedenrode
1768). Dichter, staatsman, grietman
van Het Bildt, lid Friese Staten en
Staten-Generaal, gezant te Brussel,
kwartier schout en dijkgraaf van Peelland
Van Harenskerk in Sint Annaparochie is
genoemd en wiens vader Stalmeester aan
het Hof van Willem Lodewijk was. Over
hem gaat het hier niet. Evenmin over de
man naar wie Museum Willem van Haren
in Heerenveen is genoemd, de grietman
in Doniawerstal, Weststellingwerf en het
Bildt.
Zijn twee kleinzonen, de broers Onno
Zwier en Willem van Haren, zijn bekender
geworden. Ik richt me in dit kroonjaar op
de laatste telg en baseer me onder andere
op een reeks bijdragen van H. Sannes in
de Leeuwarder Courant van 1942 en een
korte biografie door J.J. Kalma.
Jeugd
Willem is op 21 februari 1710 in het grote
pand aan de Grote Kerkstraat geboren
en werd twee dagen later al gedoopt. Hij
kreeg na Onno Zwier ook nog een zus,
Frouck.
's Winters verbleef de familie in Leeu
warden, 's zomers in Sint Annaparochie
waar hun vader, Adam Ernst van Haren,
grietman was. Deze overleed al toen Wil
lem 7 jaar oud was. Van zijn moeder,
Am al ia du Tour, was bekend dat ze niet
met geld om kon gaan. Toen Willems
vader wegviel, ontnam opa Van Haren,
toen al 63 jaar oud, daarom Am al ia de
opvoeding. Tussen haar en Van Haren
senior is het nooit meer goed gekomen.
Ook liet de laatste zich toen tot grietman
van het Bildt benoemen om daarmee het
latere bestuurspad voor zijn kleinzoon
warm te houden.
Opmerkelijk was dat de hoofdpersoon
in ons verhaal letterlijk en figuurlijk kind
aan huis was bij het Stadhouderlijk Hof.
Daar resideerde Marijke Meu, de weduwe
van de in 1711 bij de Moerdijk verdron
ken Stadhouder Johan Willem Friso met
haar beide kinderen Charlotte en Wil
lem, de latere Stadhouder Willem IV. Met
hem heeft Willem van Haren zijn hele
leven een zeer nauwe vriendschap onder
houden. Hij ging in Leeuwarden naar de
Latijnse school, waar de geleerde rector
Isaac Valckenaer hem Latijn leerde. Op
zijn 14e ging Willem al rechten stude
ren aan de Hogeschool van Franeker om
al snel naar Groningen te gaan waar de
Franstalige professor Jean Barbeyrac
niet alleen zijn leermeester maar ook zijn
persoonlijk mentor werd en hem naast de
nodige educatie perfecte omgangsvormen
en kennis van muziek, teken- en dans
kunst bijbracht. Intussen was Willem al
jf
Willem van Haren werd op de plaats van
het huidige Princessehof geboren