De Oude Munt te Leeuwarden
13
Jan Post Toen Nederland zich in 1580 losmaakte van Spanje gingen de gewesten weer voor
eigen rekening munten slaan. Dat deed ook het gewest Friesland in Leeuwar
den.
Er is in Leeuwarden op verschillende
plaatsen gemunt. Op welke plaats de Sas-
kische hertogen gemunt hebben tussen
1498 en 1515 is niet bekend. Evenmin is
het bekend waar Karei V zijn Friese mun
ten sloeg; wel te Leeuwarden, maar zonder
aanduiding welk gebouw als munt werd
ingericht. Wel schijnt het dat er in zijn
tijd op de hoek van de Slotmakersstraat
en de Eewal een korte tijd kleine munten
geslagen zijn.
Eekhoff meldt dat na 1580 de oude
Kanselarij werd ingericht als munt. Die
oude Kanselarij is al een verhaal op zich.
De situatie van het gebied in 1580,
weergegeven op de stadsplattegrond van
kaartenmaker Georg Braun en Frans
Hogenberg (graveur)
Het was het lazaret van het naastgelegen
klooster, dat rondom de Galileeërkerk
stond, noordelijk van het voormalige post
kantoor, thans Post Plaza. Het aan het
postkantoor gebouwde nieuwe gedeelte,
waar eerder het technisch apparaat van
de telefonie werd ondergebracht, is de
plaats van de Galileeërkerk, die daartoe
werd afgebroken.
Het Minderbroederklooster was een
komplex met het lazaret als apart staand
deel. De kaart van Sems uit 1603 laat dat
duidelijk zien: de kloostergebouwen heb
ben zichzelf ingekapseld. Er is zo te zien
geen doorgang naar het ziekenhuis. Hier
staat een gebouw met een T-vormige plat
tegrond dat de oude Kanselarij moet zijn.
De raadsheren verhuisden in 1571 naar
het nieuwe, nu nog bestaande Kanselarij
gebouw, een honderd meter noordelijker
aan de Tweebaksmarkt. Waarvoor de
oude Kanselarij tussen 1571 en 1580 werd
gebruikt wordt niet vermeld. We noemen
de straat waarvan de gracht aan het eind
van de 19e eeuw is gedempt maar bij de
tegenwoordige naam.
Bij de Muntpiepe
Deze oude Kanselarij had een vrij grote en
open ruimte achter zich, waar Sems ook
bomen aangeeft. Aan de zuidzijde wordt
het deels omgeven door een muur, deels
door woningen, die wel op de tuin uitkij
ken, maar die niet kunnen betreden. Op
een nog oudere schetskaart uit ongeveer
1580 is hier nog niets bebouwd.
Het klooster met lazaret ligt binnen een
sloot, zeg maar opvaart, die op de Twee
baksmarkt uikomt. Die opvaart blijkt
er later nog te zijn wanneer er een huis
wordt verkocht 'bij de Muntpiepe'. Dat
is in eerste instantie verwarrend, want
de opvaart staat niet op de kaart uit
1602/1603. Op een latere kaart staat die
pijp, Liwwadders voor een boogbrug, weer
wel. Door vergelijking moeten we toch
uit de plaats van de Oude Munt kunnen
komen.
We nemen de kaart van 1664 erbij,
gemaakt door Gravius en Haacma. Daar
op is dan ook het perceel op het hoekje
van het terrein waar we de munt zoeken,
bezet met een woning. De binnentuin is
dan helemaal door gebouwen omsloten;
dat verwachten we althans, maar de
scheiding tussen de kerk en het lazaret
staat niet op de kaart. Gelukkig vertelt
Henk Oly, onderzoeker naar de namen
van oude woningen, dat deze kaart niet
geheel betrouwbaar is. Maar dat het rijtje
dan vol is, klopt weer wel. In een korte
tijd vinden we dat het vier keer verkocht
is, met ongeveer dezelfde beschrijving
van de naastgelegen panden. Wat de
ene keer nog een schoorsteen is, is later
de zomerkeuken van de buurman. Die
buren waren niet de eersten de besten en
de kopers van de woning op de hoek ook
niet.
In 1626 werd het hoekhuis door
Lampke Gerrijts weduwe Tiaard Gab-
bes verkocht aan Teotardus Agricola, die
deurwaarder was van de Gedeputeerden,
die vergaderden aan de overzijde van de
gracht. Blijkbaar zijn de verkopers de
bouwers geweest, want in 1602 stond er
nog niets. De ligging is de volgende: 'bij
de Munte aan de brugge, de Munt ten
noorden, het gemene diep bezijden
westen), strekkende van de straat tot aan
Hopman Huge's zomerkeuken'. Blijkbaar
ligt het pand door een uitbouw van de
buren gedeeltelijk ingeklemd. Er wordt
beschreven dat het huis van de hopman
ten zuiden ligt. Omdat het perceel niet pal
noord-zuid ligt is de benaming iets anders
dan we denken als we op de kaart zien. De
dochters van Agricola verkopen het huis
