Gymnastiek in Leeuwarden, Leovardia Gymnastica!
27
Bertus Smidt Wie nu op de site 'Sporten in Leeuwarden' zoekt naar gymnastiek/turnen ziet daar
een viertal verenigingen staan; OBQ, Leeuwarden, Vlugheid en Kracht en de Flying
Lions. In de tweede helft van de vorige eeuw was dat heel anders. Veel Leeuwar
ders kennen uit deze periode vast nog wel Brinio, Kracht Vriendschap, Vlugheid
en Kracht, Quick, CJO, Wilskracht, Oldehove en ODI.
Op de lesroosters van die verenigingen
stonden toen vooral het toestelturnen en
de ritmische gymnastiek. We zien nu die
activiteiten ook nog wel bij de verenigin
gen, maar de jazzgymnastiek, aerobics,
streetdance, keep fit, acrogym en het
trampolinespringen hebben daar ook een
plaats gekregen. Er is veel veranderd in
gymnastisch Leeuwarden. Een terugblik
naar vroegere tijden is daarom zeker de
moeite waard.
Het prille begin van de gymnastiek in
Leeuwarden
Eind 19e eeuw was het beoefenen van de
gymnastiek in verenigingsverband een
bescheiden vrijetijdsbesteding. Het was
een tijd waarin de sport als iets buitenis
sigs werd beschouwd, een hobby van en
voor zonderlingen. Om nog maar niet te
spreken van de weerzin die er toen alge
meen bestond tegen sportbeoefening door
vrouwen en meisjes. Het waren de mannen
die toen naast de gymnastiek ook werden
onderwezen in 'het handelen van wapens'
zoals toen het schermen met floret en stok
werd genoemd. Dit was ook terug te vin
den in de naam van de vereniging. Brinio
dat in mei 1882 werd opgericht, heette
een Gymnastiek- en Schermvereniging. Ze
werd opgericht door een clubje mannelijke
leerlingen van het Stedelijk Gymnasium
die aan turnen en schermen wilden doen.
Claudius Civilis bestond toen al. Ook
hier waren het jonge mannen die in april
1872 hun lang gekoesterde wens in ver
vulling brachten. Zij wilden hun sportieve
bezigheden, gymnastiek en schermen,
onderbrengen in een vereniging. Voor
Brinio speelden de feesten ter ere van
het tienjarig bestaan van Claudius Civi-
lus een rol in de ontstaansgeschiedenis.
De activiteiten van de vele gymnasten en
schermers uit vooral Friesland en Gro
ningen gaven toen een flinke stoot tot de
oprichting van Brinio. In juli 1884, als de
vereniging rechtspersoonlijkheid krijgt,
meldt ze 33 mannen aan als lid van het
Nederlandsche Gymnastiek Verbond, een
verbond dat in 1868 al was opgericht om de
verenigingen hulp en bijstand te verlenen
bij het 'besturen' van de vereniging. Die
mannen van Brinio waren wel verplicht,
behalve een flanellen hemd en een sjerp,
een insigne te dragen als ze hun gymnas
tische activiteiten wilden uitvoeren.
Friedrich Ludwig Jahn was al in 1873
opgericht en ook die vergat naast gymnas
tiek het schermen niet. Zelfs het kegel
spel kreeg aandacht bij deze vereniging.
Zo meldde de Leeuwarder Courant op 9
september 1879 dat de vereniging had
besloten 'ter bevordering eener geleide
lijke en evenredige ontwikkeling van
alle lichaamsdelen, een gedeelte van de
oefentijd te besteden aan het kegelspel
en daarbij den linkerarm te gebruiken tot
het werpen van den bal om het verloren
evenwigt tusschen het gebruik van de lin
ker- en regterarm te herstellen'.
In die periode leefden de standsverschil
len nog heel heftig, ook bij de verenigin
gen. Elke aanmelding als lid werd zorg
vuldig bekeken. De gegadigde voor het
lidmaatschap moest wel komen uit een
milieu dat overeenstemde met de stan
ding van de vereniging. Bato, opgericht in
1892, rekruteerde haar leden alleen uit de
groep onderofficieren en noemde zich ook
weer gymnastiek en schermvereniging.
Uitvoering van gymnastiekvereniging Brinio in de Harmonie, 1932
