Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam een Waalse
schilder toevallig in Leeuwarden
Bearn Bilker Kunst en kunstenaars gaan altijd door, ook al is het oorlog, want kunstenaars moe
ten zich te allen tijde uiten. Zo kon het gebeuren dat enkele Leeuwarders in maart
1941 een fraaie uitnodiging in de bus kregen om een tentoonstelling te bezoeken.
Juffrouw G. Stadt van der Heide had de
uitnodiging uitgeschreven en nodigde
vrienden en bekenden uit 'eenige schilde
rijen en teekeningen (stillevens en naakt
figuren) van één van mijne huisgenoten,
den Kunstschilder J.A. Franzen te bezoe
ken.' De expositie liep van 6 april tot en
met 16 april 1941, 's ochtends van 10 tot
13 uur en 's middags van 2 tot 6 uur. De
expositie was te bezichtigen op het adres
Heerenwaltje 5.
Heerenwaltje 5
Wie was deze Franzen? We worden dat
gewaar uit de aantekeningen van de Bel
gische mevrouw Bertha Tuyaerts-Vertom-
men, die tijdens de Tweede Wereldoorlog
met haar gezin in Leeuwarden vertoefde
en van deze periode veel aantekeningen
gemaakt heeft. Zij vermeldt dat zij Fran-
zen heeft leren kennen op het politiebu
reau. Elke week moesten namelijk de
buitenlanders die in Leeuwarden verble
ven, zich dinsdags meldden in het poli
tiebureau. Dat hebben ze de hele oorlog
vol moeten houden! En daar kwamen de
Waal Franzen en de Vlamingen Tuyaerts
elkaar tegen. Er zouden hechte contacten
ontstaan.
Joël Franzen was een geboren Luike
naar en was kunstschilder. Hij sprak
alleen maar Frans, hij verstond zelfs
geen woord Nederlands. Zijn vrouw, Gil-
berte, was afkomstig uit Jauche, Belgisch
Brabant, en zij was gelukkig tweetalig.
Zij was eerder gehuwd geweest met een
Fransman, maar die was al aan het begin
van de Eerste Wereldoorlog gesneuveld.
Zij hadden hun vaste verblijfplaats in
Parijs. Bij gebrek aan bestellingen reisde
het echtpaar door verschillende landen om
door opdrachten de kost te verdienen. Zo
kwamen zij in Nederland terecht, waar
ze succes kregen met het vergroten van
foto's. Bij het uitbreken van de oorlog ver
bleven zij toevallig in Leeuwarden.
Voorlopig konden ze niet terug naar
Parijs en dus waren ze gedwongen hun
verblijf hier te verlengen. Ze huurden
twee kamertjes in het herenhuis aan Hee-
renwaltje 5, het opvallende huis met de
stoep. Daar kwam het echtpaar Tuyaerts
vaak bij hen op bezoek. Het was een merk
waardig huis, zo schrijft mevrouw Tuy-
aerts. 'Het huis had vele smalle gangetjes,
en trapjes op en af, een labyrinth, dat niet
misstaan zou hebben in een thrillerfilm'.
Het huis behoorde toe aan 'een al even
zonderlinge oude en lelijke juffrouw', dat
was juffrouw Stadt van der Heide. Grietje
Stadt was in 1900 naar Leeuwarden geko
men; ze kwam uit Westzaan, waar ze in
1894 geboren was. Ze kwam bij Daniël van
der Heide en zijn vrouw Sjoukje Koopmans
in huis. Dit kinderloze echtpaar woonde
eerst aan Achter de Hoven 12, toen Van
Een karakteristiek schilderij van Joël Franzen: een agrarisch tafereel, waarbij een boer
op traditionele wijze zijn land bewerkt Collectie Tuyaerts
