LiCOVac^t^i.2
13
Uit*. N. J. Boon, Aait.
Het Naauw rond 1900, links op nummer 7 was jaren daarvoor de winkel van de zusters
Matthijssen gevestigd
Wielen (Zalen Schaaf). Het publiek kon
de geschenkjes bekijken tegen een entree
van een dubbeltje. Meer dan duizend
goedgevulde korfjes, elk met een nummer
aan een gekleurd lintje om de scholen van
elkaar te onderscheiden, stonden opge
steld op lange tafels.
Over de uitreiking aan de kinderen van
de gemeentelijke armenscholen schreef
de Leeuwarder Courant: 'Allen die er bij
tegenwoordig waren, moesten wel getrof
fen zijn door de innige blijdschap van
zooveel kinderen, die nu eens voor het
eerst goed zouden ondervinden wat eigen
lijk wel het Sint Nicolaasfeest betekent,
en die, onder leiding der onderwijzers,
vóór en na eenige liederen voordroegen.
Dit onvermengd kinderlijk vreugdegevoel
was zekerlijk wel de beste dank voor de
dames, die deze zaak hadden ondernomen,
en ook voor onze stadgenooten, die door
hunne milde bijdragen van allerlei aard
haar hebben doen gelukken. Ook de zaal,
die verscheiden dagen door de commissie
werd gebruikt, was gratis afgestaan'. Ook
hier kon de gegoede Leeuwarder getuige
zijn van de feestvreugde tegen betaling
van vijfentwintig cent.
De jaren daarna verliep de organisatie
altijd langs hetzelfde stramien. In oktober
werd een oproep gedaan aan een ieder die
'nog gaarne iets zouden willen afzonderen
voor gemeld doel', dan wel een financiële
bijdrage wilden leveren via de intekenlijs
ten. In november volgde dan de aankon
diging: 'De dames der Sint Nicolaascom-
missie maken bekend, dat hare jaarlijkse
uitdeeling zal plaats hebben in de zalen
van mejuffrouw de weduwe Van der Wie
len op zaterdag 4 december eerstkomen
de, en dat dit jaar zullen bedeeld worden
ruim 1400 kinderen. Entree 10 cents.
Gemeenteschool 8 om 10.00 uur, school
11 om 11.00 uur, school 10 om 12.00 uur
en school 9 om 14.00 uur'.
Een andere sociale activiteit van Ger-
harda was haar inzet voor de gewonden op
het slagveld tijdens de Frans-Duitse oor
log van 1870-1871. Het Rode Kruis nam
ook in het buitenland zijn verantwoorde
lijkheid en vanuit Leeuwarden vertrokken
medici naar het strijdgewoel. Gerharda
speelde hier ter plaatse een coördinerende
rol met als speciale opdracht het regelen
van ambulances. Voor haar inzet ontving
zij in 1871 de zilveren herdenkingsme
daille van de 'Nederlandsche Vereeniging
tot het Verleenen van hulp aan zieke en
gewonde krijgslieden in tijd van oorlog'.
Arbeid Adelt
Gerharda Matthijssen was een vrouw
met veel eigenwaarde; zij kon zich niet
neerleggen bij de ideeën die in de negen
tiende eeuw bestonden over de positie van
de vrouw, die werd gezien als een zwak
wezen, zowel fysiek als geestelijk. Vrou
welijke schoonheid vormde een aanvulling
op de kracht van de man; zij was niet de
gelijke van de man, maar zijn gezellin. En
haar voornaamste doel in het leven was het
in stand houden van de soort. Door mid
del van opvoeding en literatuur werd de
vrouw geleerd wat haar positie was in de
wereld en werden haar normen en waar
den bijgebracht om haar taak binnenshuis
te accepteren: bescheidenheid, passiviteit
en terughoudendheid. De buitenwereld
was voor de man, de binnenwereld, het
gezin, was het terrein van de vrouw. Een
vrouw had nauwelijks toegang tot het
openbare leven, tot het burgerschap en de
politieke vrijheden; zij bestond alleen als
dochter, echtgenote, moeder en zuster.
In 1871 was in Delft door de 25-jarige
Louise Wijnaents met de ruim twaalfjaar
oudere Betsy Perk de vereniging Arbeid
Adelt opgericht, de eerste vrouwenvereni
ging in Nederland. De vereniging stelde
zich tot doel voor vrouwen van 'beschaafde
stand' een eigen broodwinning te creëren
met de verkoop van producten van kunst
en handwerk. Het eerste wapenfeit van
de vereniging was een verkooptentoon
stelling in het stadhuis van Delft, die door
koningin Sophie geopend werd. De organi
satie van het evenement en de ontvangst
van de koningin zorgden direct voor grote
spanningen binnen de vereniging, waarbij
Louise en Betsy lijnrecht tegenover elkaar
kwamen te staan. De jonge vereniging
spatte uit elkaar en Louise Wijnaendts
richtte met anderen een nieuwe vereni
ging op met nagenoeg dezelfde doelstel
lingen: Tesselschade. Later zijn de ver
enigingen opnieuw samengevoegd en ze
worden dan ook in één naam genoemd.
In veel plaatsen ontstonden al vrij snel
afdelingen van de vrouwenvereniging,
ook in Leeuwarden waar Gerharda Mat-
thijssen de oprichtster was, samen met
de dames Ypey, Schierbeek, Gevaerts,
Schneither, Schimmink en Ottema. Het
was niet verwonderlijk dat Gerharda
\BUfMNN
IwtttÖSYV
