bladzijde 27 moet een correctie worden
aangebracht. De laatste zin dient over
eenkomstig de door Kuipers aangelever
de versie te luiden: De Oude Vermaning-
steeg, naast nummer 150 is bij de bouw
van V D verdwenen'.
LiC0Vac^t^i»2
37
werd het wapen van Noorwegen afge
beeld, met ter onderscheiding de staart
naar buiten gekruld Daarnaast kreeg
het wapen nog een zoom.
Naar aanleiding van de herdenking
'Leeuwarden 700 jaar stad' in 1985 heeft
de Fryske Rie foar Heraldyk een voorstel
tot een wapenverbetering bij het gemeen
tebestuur ingediend.
Deze verbetering hield in, dat er schild
houders en de juiste kroon aan het wapen
werden toegevoegd, en het voorstel om
vast te laten leggen dat de staart naar
binnen wordt gekruld, ter onderscheiding
van de overige identieke leeuwwapens.
Helaas is daar, ondanks de niet onwel
willende houding van het toenmalige
gemeentebestuur, niets mee gedaan. Het
enige unieke van het Leeuwarder stads
wapen is nu dan ook dat dit het enige
wapen van een provinciehoofdstad is zon
der schildhouders.
Rudolf J. Broersma,
tekenaar Fryske Rie foar Heraldyk
1Zie ook: Gemeentewapens in Nederland,
VNG-Uitgeverij, 's Gravenhage, 1989; Inlei
ding door mr. J.H. Keuzenkamp.
Het Venophon radiotoestel
Ondergetekende is auteur van het boek
Het radiotoestel in de Tweede Wereldoor
log. In dit boek komt de provincie Friesland
prominent aan de orde. Dat feit was voor
Omrop Fryslan aanleiding bij de introduc
tie van mijn boek (in 2009) een interview
in een radiouitzending af te nemen. Mijn
boek is onder andere in het bezit van de
bibliotheek van het Historisch Centrum
Leeuwarden en het Fries Museum.
Een van de thema's die in mijn boek
nadrukkelijk aan de orde komen is de
verplichte inlevering van radiotoestellen
in ons land in mei 1943. Bij mijn onder
zoek in de archieven van alle meer dan
1000 toenmalige gemeenten heb ik onder
andere geregistreerd welke radiomerken
(types en serienummers) zijn ingeleverd.
Daarbij is mij opgevallen dat er sprake
was van een radiomerk Venophon, waar
van enkele tientallen exemplaren zijn
ingeleverd, echter uitsluitend in het zuid
westelijk deel van Friesland. In Neder
landse verzamelingen is op dit moment
maar één exemplaar van een Venophon-
radiotoestel bekend. Dat toestel moet tus
sen 1925 en 1932 welhaast in het genoem
de gebied zijn gefabriceerd. Bekend is dat
het afkomstig is van de laatste eigenaar
uit Hennaarderadeel.
Mijn vermoeden is dat de Venophon-
toestellen in beperkte omvang en ook
slechts in een beperkt deel van de periode
1925-1932 gemaakt zijn. Mijn naspeu
ringen hebben een bedrijf boven water
gebracht met Venophon in de naam: Tech
nisch Handelsbedrijf 'Venophon' in Leeu
warden. Dit bedrijf werd echter pas in juli
1932 opgericht door Jan van der Veen en
echtgenote Th. R. Gerbl (Eksterstraat 10
in Leeuwarden) en hield zich bezig met de
productie of plaatsing van oliestookinstal-
laties. De inschrijvingen in het Handels
register van de Kamer van Koophandel
in Leeuwarden van dit bedrijf heb ik in
kopie in mijn bezit. Het is niet uitgeslo
ten dat de personen achter dit bedrijf vóór
die tijd ook al actief waren met de pro
ductie van radiotoestellen van het merk
Venophon en na beëindiging van die acti
viteit zich bezig zijn gaan houden met een
ander technisch product.
In een adreslijst van radiohandelaren
uit een latere tijd (1941) kom ik in Mak-
kum de hiervoor genoemde naam Gerbl
weer tegen (als Wed. J. Gerbl), een wei
nig voorkomende naam in Friesland en de
rest van Nederland. Als dit niet het goede
spoor is, zouden de volgende firma's Van
der Veen in Leeuwarden kandidaten kun
nen zijn van betrokkenheid bij het radio-
merk Venophon:
- Molenaar en Van der Veen,
Leeuwerikstraat 38
- A. van der Veen, Achter de Hoven 107
- C. van der Veen, Ibisstraat 30
Deze laatste drie namen komen voor in
hetzelfde adresboek van radiohandelaren
in Leeuwarden van 1941. De naam van
radiohandelaar A. van der Veen komt ook
voor in advertenties in de Leeuwarder
Courant uit 1927 en 1929. Het merk Veno-
phon werd in de regio ook door (andere)
radiohandelaren aangeboden.
Mijn vraag aan u zal intussen wel
duidelijk zijn. Kunt u mij, via de redac
tie, informatie verschaffen over de
persoon of firma die tussen 1925 en 1932
in Leeuwarden of in het zuidwestelijk deel
van Friesland radiotoestellen fabriceerde?
Voor mijn verder onderzoek zou het nuttig
zijn contact te kunnen leggen met nakome
lingen van de nu nog onbekende fabrikant.
Wellicht is het nuttig er op te wijzen
dat van alle provincies in het land uit de
periode 1915-1930 wel enkele radiofabri
kanten bekend zijn, behalve Drenthe en
Friesland. Het zou erg mooi zijn als Fries
land met Venophon in dit verband op de
kaart gezet zou kunnen worden.
Mijn publicaties over de geschiedenis
van radiotoestellen, radiofabrikanten en
radiomerken kunt u vinden op mijn web
site www.oldradios.nl onder 'Mijn boeken
en andere publicaties'.
Het is mijn bedoeling over de geschie
denis van het radiomerk Venophon een
artikel te schrijven.
Gidi Verheijen, Buchten
De Oude Vermaningsteeg
In de noot op bij het artikel van René
Kuipers in het septembernummer, op
Zou de steeg, die zich bevond tussen
nummer 140 en 150 nu nog bestaan, dan
liep hij dwars door het warenhuis. Zie
ook de wijkkaart van wijk L uit 1876.
De redactie
Venophon radiotoestel
Foto Ries Kruidenier
