LiC0Vac^t^i»2
15
De Kazerne
In februari 1978 werd in de Beurs een
grote manifestatie tegen de woningnood
georganiseerd. Na afloop daarvan trok
een geplande demonstratieve optocht door
de stad, eindigend op het Hoeksterpad,
waar diezelfde middag de Prins Frede-
rikkazerne was gekraakt. De kazerne, in
eigendom van Domeinen, stond al enkele
jaren leeg nadat deze in 1975 nog als tijde
lijk opvangcentrum voor Surinamers had
gediend. De krakers verklaarden geen
binding te hebben met de manifestatie en
demonstratie; de actie was op dit moment
gepland vanuit de verwachting dat de
politie vooral bij de demonstratie aanwe
zig zou zijn, daarmee het risico van een
voortijdige ontdekking verkleinend. Ove
rigens had de groep in de voorbereiding
ook nog contact gezocht met gemeente
raadslid en ervaringsdeskundige Piet van
der Wal (Axies). Hij plaatste vraagtekens
bij het beoogde 'onbeheersbare' kraak-
object, maar adviseerde desalniettemin
de krakers een schijnbeweging te maken
in de richting van het leegstaande hotel
De Bleek, daarna af te buigen en snel de
kazerne te bezetten. Aldus geschiedde.
De vijftig a zeventig krakers deelden
mee in de kazerne te gaan wonen om zo
een bijdrage te kunnen leveren aan het
oplossen van de woningnood. De politie
greep niet in en drukte de nieuwe bewo
ners op het hart voorzichtig te zijn met
vuur en geen vernielingen aan te richten.
We zien elkaar nog wel eens weer' riep
de vertrekkende politie. Die politie was
overigens gewaarschuwd door de padvin-
dergroep Impeesa, die van Domeinen tij
delijk gebruik mocht maken van een bijge
bouw op het terrein. 'De krakers bezorgen
ons een enorme last' aldus de groep. De
krakers installeerden zich met meege
bracht slaapgerei en proviand op de zol
derverdieping. Elektriciteit was aanwezig,
water nauwelijks en verwarming (febru
ari!) al helemaal niet.
Na een paar maanden was er nog een
vaste groep van zo'n veertig bewoners.
Geleidelijk aan werd het rustiger, na een
beginperiode met dreigementen en inge
gooide ruiten door (buurt)jongeren. Op
initiatief van Domeinen werden de ramen
op de begane grond met planken dicht
getimmerd om verdere vernielingen van
buitenaf te voorkomen. Een groot aantal
kamers was inmiddels geverfd en inge
richt, de eerste bewonersvergaderingen
gehouden, een keukenploeg samenge
steld, een soortement bioscoop ingericht,
een begin gemaakt met de tuininrich
ting en plannen voor een eigen energie
voorziening gesmeed. In mei waren de
bewoners gastheer voor een jongerenma-
nifestatie over jeugdproblematiek. Toch
trok de kazerne tegelijkertijd ook andere
'gasten', met minder aansprekende ideeën
en idealen.
In juni 1978 eiste Domeinen bij de
rechter een ontruiming. 'Vooral de brand
gevaarlijke situatie op dit moment, de aan
het complex toegebrachte schade en een
maatschappelijke ongewenstheid' lagen
aan deze eis ten grondslag. De schade zou
tegen de ƒ100.000,- bedragen. De maat
schappelijke ongewenstheid zou blijken
uit de bezwaren van buurtbewoners,
buurtcentra, gemeente en politie. Al snel
volgde een voor de krakers negatieve uit
spraak, met de eis tot ontruiming binnen
48 uur. De rechtbank baseerde zich daarbij
met name op het brandgevaar. De eis had
(vanzelfsprekend) niet alleen betrekking
op de drie gedaagde bewoners, maar ook
op 'de hunnen en hun eigendommen'. Een
deel der bewoners had woonruimte achter
de hand gehouden, een ander deel vertrok
naar de Prins Hendrikstraat en trok in de
leegstaande panden die gesloopt zouden
gaan worden ten behoeve van de nieuw
bouw voor de ABN. Domeinen gelastte ook
dat kanovereniging De Hydronauten en
de padvindersgroep het complex verlieten.
Uiteindelijk zou eind 1982 de verbou
wing van de kazerne starten. De gemeente
nam het complex over van Domeinen.
Eerdere plannen voor huisvesting van
de Centrale Bibliotheekdienst, de dienst
Stadsontwikkeling, onderwijs en een
parkeergarage, sneuvelden. Samen met
toekomstig exploitant Woningbouw
vereniging Beter Wonen en de Koöpera-
tieve Architectenwerkplaats, werd een
plan gemaakt (en uitgevoerd) voor bijna
tweehonder kleine woningen, met name
bedoeld voor jongeren.
Nieuwe kraakacties
Koninginnedag 1980 kraakte een veertig
tal jongeren drie luxe panden aan de De
Ruyterweg. De drie panden, onderdeel
van een rij van twintig, stonden ruim een
Bezetting van de Prins Frederikkazerne aan de
Nieuwekade, 25 februari 1978
Foto: Leeuwarder Courant
half jaar leeg. Gaandeweg de dag werden
er steeds meer dreigementen geuit rich
ting de krakers, waardoor deze de panden
vroegtijdig verlieten en politiebescher
ming verzochten. Met busjes werden de
krakers weggebracht en op verschillende
punten in de stad afgezet.
Een half jaar later kraakte Hendrik de
Walle de modelwoning aan de De Ruyter-
weg. In kort geding antwoordde hij op de
vraag van de rechtbankpresident waarom
hij juist dit huis had uitgekozen: 'Het is
goed voorzien, meneer de president, ik
neem elke dag een kuipbad'. Eigenaar Jan
Riedstra: 'Gas, water en licht waren afge
sloten. De man deed zijn behoefte gewoon
in de badkamer. Daar hebben de schoon
makers nog een hele kluif aan gehad'.
Met een groep krakers in Oud Oost
(Kalverstraten en omgeving) sloot de Ver
eniging voor Volkshuisvesting een zoge
noemde bruikleenovereenkomst. Dat hield
in, dat na de afgesproken maand opzeg
termijn de krakers hun huizen zouden
moeten verlaten. Die huizen werden ver-
