LiC0Vac^t^i»2
2
'Plan de l'Eglise Wallonne', 1840, mogelijk vervaardigd door Jan Joseph Rameau, landmeter en
tekenaar van het kadaster
voor de provinciale overheden. De opval
lendste bank is die met een overhuiving,
rustend op twee gecanneleerde kolommen
met Korinthische kapitelen en met snij
werk versierde dragers. Het gestoelte,
dat in de negentiende eeuw werd gebruikt
door de Gouverneur (commissaris des
konings), zal in de zeventiende en acht
tiende eeuw de stadhouderlijke zitplaats
zijn geweest. De kerkruimte werd gevuld
met banken en stoelen. Voor de verlichting
van de kerk bij avonddiensten leverde de
geelgieter Tierd Tierx in 1661 voor 225
gulden en 5 stuivers twee kaarsenkronen
en tien blakers. Die werden in 1836 voor
ƒ100,- gekocht door de kerkvoogden van
Holwerd, waar ze nu in de kerk niet meer
te vinden zijn.
Gerrit Ypes Nijhoff
De landschapskistenmaker Gerrit Ypes
Nijhoff zal de eikenhouten preekstoel met
inlegwerk van ebbenhout hebben vervaar
digd en ook de banken, zoals het stadhou
dersgestoelte. Op 18 augustus 1659 ont
ving hij voor 'landswerken' een bedrag
van 924 Carolusguldens en 9 stuivers,
ongetwijfeld mede voor zijn werk in de
Waalse kerk. Hij was behalve kistenma
ker ook houtkoper. Uit archiefstukken valt
na te gaan dat hij behalve aan provinciale
gebouwen verder her en der in Friesland
werk leverde, zoals de preekstoel en het
doophek in de kerk van Suawoude (1633),
een orgelkast in Stiens (1646), wijzerplaat,
banken en portaal in de kerk van Dronrijp
(1651), betimmeringen in de Leeuwarder
Kanselarij (1651) en de preekstoel van
Menaldum. De preekstoelen van Boksum
(1661) en Vrouwenparochie (1669), die
identiek zijn aan de preekstoel in de
Waalse kerk, zouden ook van zijn hand
kunnen zijn. Dat geldt ook voor de Glin-
strabank uit 1661 in de kerk van Boksum.
Daarvan komen de vormgeving en details
van de kolommen sterk overeen met die
van de stadhoudersbank in de Waalse
kerk. De preekstoel van Vrouwenparochie
moet Gerrit Ypes dan vlak voor zijn over
lijden in 1669 hebben voltooid of zijn zoon
Ype Gerrits moet hem hebben afgeleverd.
De gevel en de koepel
De voormalige kloosterkapel kreeg een
nieuwe gevel en ook een nieuwe koepel.
Daarin werd een nieuwe, nog altijd
bestaande luidklok geplaatst met het
wapen van Friesland en het opschrift
VRIESIA. Die leverde Jurjen Balthasar
op 18 mei 1661.
In de gevel kwam een korfbogig poortje,
omlijst door pilasters met eenvoudig lijst-
kapitelen en een daarop rustende dekplaat
en een fries en daarboven een driehoekig
fronton. De steenhouwer zal zijn classi
cistische poortontwerp hebben ontleend
aan voorbeelden van de beroemde Itali
aanse bouwkundige Vincenzo Scamozzi
(1548-1616), wiens architectuurtractaat in
Nederland voor het eerst werd uitgegeven
in 1640 als De grondt-regulen der bouw-
konst.... Anders wel aan De vyf Colom-
Orden, met derzelver Deuren en Poorten
van Scamozzi's Nederlandse navolger
Symon Bosboom (1614-1662).
In het fronton werd de tekst L' EGLISE
WALLONNE gebeeldhouwd, alsmede
symbolen. De lijst onder het fronton kreeg
het opschrift NOUS OIJONS PARLER,
CHACUN EN NOS PROPRES LANGUES
DES CHOSES MAGNIFIQUES DE
DIEU. ACTE DES APOT. (Wij allen horen
hen in onze eigen taal spreken over Gods
grote daden. Handelingen der Apostelen).
Onder de lijst kwam op een opengesla
gen bijbel de tekst VENEZ MONTONS
A LA MONTAGNE DE L' ETERNEL
A LA MAISON DU DIEU DE JACOB
ESAIE II III (Komt, laten wij optrekken
naar de berg van de Heer, naar het huis
van Jacobs God, Jesaja 2:3). Dit was een
toepasselijke tekst in verband met de lig
ging van de kerk op een steile terphelling.
Sjoerd Ates Haackma
Het poortje in Leeuwarden zal zijn
gemaakt door Sjoerd Ates (Suffridus
Atonis) Haackma, die sinds 1653 'land
schapssteenhouwer' en sinds 1655 gead
mitteerd landmeter was en medewerker
aan de vervaardiging van de Schotanus-
atlas van 1664.
Soms staat in de Registers van Beta
lingsordonnanties van de Staten van
Friesland aangegeven dat hun betalingen
specifiek voor de 'Fransche kerk' gedaan
werden. Op andere plaatsen werden de
kosten opgenomen in totale posten. De
landschapssteenhouwer, onze Sjoerd Ates
Haackma, ontving op 18 augustus 1659
een bedrag van 462 Carolusguldens en 14
stuivers, op 9 oktober 1661 verder 72 Caro-
f'
r
s
