12
De Coopmansstraat in aanleg in 1980
Foto: Leeuwarder Courant
tus 1976 aan vijf architecten gevraagd een
schetsplan op te stellen, in maart 1977
aan te leveren. Uitgenodigd werden Van
Manen en Zwart uit Drachten, Martini
te Groningen, Bonnema uit Hardegarijp,
Nijenhuis en Partners uit Gieten en Kok
en Oldewening uit Leeuwarden. Oor
spronkelijk was ook het aannemersbedrijf
Neduko uit Arnhem benaderd. Die voor
dracht leverde veel kritiek op uit de Friese
aannemerswereld, die er voor pleitte
de opdracht in de regio te houden. De
gemeente erkende dat de keuze voor een
aannemersbedrijf niet gebruikelijk was en
minder gewenst.
Vanaf 15 maart 1977 konden de inge
diende ontwerpen bezichtigd worden in
de kantine van het Gemeentelijk Woning
bedrijf, hoek Groningerstraatweg/Oldega-
lileën. Bijzonder was dat de ingediende
plannen onder een motto werden voorge
legd ('Allerhande', 'Carré', 'Metamorfose',
'Sluitsteen'), zonder aanduiding welk plan
van welke ontwerper afkomstig was. Van
Manen en Zwart had zich inmiddels terug
getrokken uit de prijsvraag. Tijdens de
expositie werden bezoekers aan de hand
van enquêteformulieren bevraagd naar
hun oordeel. De resultaten van deze pei
ling werden betrokken bij de besluitvor
ming door de gemeenteraad, op 6 juni
1977. De meerderheid van de bezoekers
bleek in ieder geval voorstander van het
plan Allerhande.
De gemeenteraad zou uiteindelijk
besluiten om verder te gaan met het
plan Metamorfose, ook al omdat dat plan
de voorkeur kreeg van onder andere de
Welstandscommissie, de Raad voor de
Volkshuisvesting en de Commissie voor
het Woningbedrijf. Belangrijke argumen
ten voor de keuze waren dat dit plan het
dichtst bij het programma van eisen bleef
en met veel inzet op eengezinswoningen,
'de meest ideale huisvestingsvorm voor
gezinnen en bejaarden'. De bezwaren
vanuit de bevolking tegen het plan Meta
morfose richtten zich op te weinig privacy,
weinig zon, beperkt uitzicht en risico van
samenscholingen bij de poortwoningen.
De opdracht tot het maken van een defi
nitief ontwerp werd uiteindelijk verleend
aan de winnaar van de prijsvraag, de ont
werper van het plan Metamorfose, bureau
Bonnema. De benamingen Linnaeus-
straat, Marathonstraat, Dr. Jennerstraat,
Schroeder van der Kolkstraat, Mathij-
senstraat en F.C. Dondersstraat werden
in 1977 ingetrokken en vervangen door
nieuwe namen: (Gadso) Coopmansstraat,
Jelle Bangastraat, Arnold Feystraat,
Hector Treubstraat, Willem Ouwens-
straat (allen hoogleraar en ooit verbonden
aan de universiteit van Franeker), Albert
Schweitzerstraat (onder andere arts) en
Aletta Jacobsstraat (de eerste afgestu
deerde vrouwelijke arts).
Op 18 september 1978 werd de eerste
paal geheid door Bernard Muller, hoofd
ingenieur-directeur en inspecteur voor de
Volkshuisvesting in Friesland. Een eerste
paal voor de bouw van in totaal 163 wonin
gen. 'Er is afgerekend met grootschalig
heid, eenvormige en monotone bouw.
Kleinschaligheid, verantwoorde differen
tiatie, zowel in horizontale als in verticale
zin, maar ook in woninggrootte en herken
baarheid, zijn in het ontwerp verwerkt.'
In 1981 werd het gebied aangewe
zen als eerste woonerf van de stad, tot
uitdrukking komend in de inrichting
(groen, parkeren, speelobjecten) en in de
regels (auto's stapvoets, alle verkeer van
rechts voorrang).
In 1983 werd het plan afgerond en waren
de woningen grotendeels bewoond. Een
deel van de woningen is straatgericht en
bestaat uit twee bouwlagen met een kap.
Het grootste deel van de buurt is te type
ren als woonerfbebouwing, met sterk wisse
lende goot- en bouwhoogtes, variërend van
een tot vier bouwlagen en (deels) met bijge
bouwen aan de straatzijde. Door de afbui
ging van de Coopmansstraat naar de Archi-
pelweg, kwamen de flats van Sint Joseph
geïsoleerd te liggen. Dat én het feit dat deze
flats geen hoge kwaliteit hadden en een
negatief contrast zouden vormen met het
nieuwbouwplan, maakten het besluit tot
afbraak gemakkelijker. Het in 1988 opgele
verde kantoorpand op die locatie bood huis
vesting aan het Centraal Bureau voor de
Rijvaardigheid, de Friese Bondsspaarbank
en aannemer BAM-Kolk.
Tussen de Coopmansstraat en het
Zamenhofpark werden naar ontwerp van
Penta-architecten twee appartementen
gebouwen gerealiseerd, met een reeks
drive-in-woningen daartussen. De dwars
op de Archipelweg gesitueerde gebouwen
kregen de namen Boerhave (met één 'a'!)
en De Bongert, de naam van de christe
lijke scholengemeenschap die op die locatie
jarenlang noodlokalen gebruikte. De krui
sing Coopmansstraat-Archipelweg werd in
1996 uitgevoerd als minirotonde, ruim tien
jaar later voorzien van een blauwgele obe
lisk van kunstenaar Henk van Bennekom.
LcOVdLC^t^l»li
