Ontstaan en ontwikkeling van korfbal in Leeuwarden
LcOVdLC^t^l»li
14
Geert Keuning Op 22 mei 1914 werd de L.K.C. Friso als eerste korfbalclub in onze stad opgericht. Dat is
100 jaar geleden en voor de uit Friso en Rapiditas voortgekomen fusievereniging Pallas
'08 uiteraard reden voor een feestje. Het korfbalspel is echter al in 1906 in de stad bekend
bij gymnastiekverenigingen. In dit artikel gaat het vooral over het ontstaan en de ont
wikkeling van korfbal in Leeuwarden.
In 1902 komt de Amsterdamse onderwijzer
Nico Broekhuysen in het Zweedse Naas in
aanraking met een aantal gymnastische
spelen, waaronder ringbal. Dat is een soort
van basketbal dat gemengd werd gespeeld
in drie velden met bodemloze ijzeren ringen
aan palen in de uiterste vakken. Broekhuy-
sen vervangt de ring door een bodemloze
mand of korf. Vandaar de naam korfbal.
Het nieuwe spel raakt vooral in het westen
van het land in korte tijd ruimer bekend.
Het spel voldoet in die tijd aan de wens om
de lichamelijke conditie van de jeugd te
verbeteren. Het Nederlandsch Gymnastiek
Verbond NGV ziet er een welkome aanvul
ling in op het zomerprogramma in de open
lucht, zo ook tal van Friese gymnastiekver
enigingen. Korfbal komt ook via 'overzeese'
contacten tussen Hollandse steden en Har-
lingen naar Friesland. In Drenthe zorgen
militairen voor propaganda en van daar
uit dringt het spel door in het zuidoosten
van Friesland. Maar ook de Leeuwarder
kazerne blijkt een rol te spelen bij de ont
wikkeling van korfbal in de stad.
Korfbal als spel
De oudste berichten over korfbal als spel
vorm in Friesland dateren van 1905. Zo
maakt de Leeuwarder Courant op 2 sep
tember van dat jaar melding van het korf-
balspel als onderdeel van gymnastische
spelen tijdens de viering van Koninginne
dag (dan nog op 31 augustus) in Franeker
en Heerenveen. Een jaar later is het korf-
balspel onderdeel van de gymnastiekuit-
voering door de vereniging Brinio tijdens
de viering in Leeuwarden van de verjaar
dag van de vorstin. In de daarop volgende
jaren nemen steeds meer Friese gymnas
tiekverenigingen het korfbalspel op in het
programma. Het spel wordt bij de gymnas
tiekverenigingen aanvankelijk nog niet
gemengd gespeeld. Naast Brinio beoefenen
in de stad ook clubs als De Jonge Brinio,
Stanfries, de onderofficierenvereniging
Thalia en Leeuwarden het korfbalspel.
De regelmatig gehouden 'Turnbetoogin-
gen' van het Noordergewest van het NGV
dragen in die jaren ontegenzeggelijk bij
aan de verbreiding van en de waardering
voor korfbal.
Op 30 september 1910 houdt de heer L.
Bogstra, leraar gymnastiek aan de Rijks
hogere burger school, in een ingezonden
stuk in de Leeuwarder Courant, een plei
dooi voor een combinatie van gymnas
tiek en spel, zoals voetbal, korfbal, werp-
bal, slagbal en verschillende loopspelen,
op het rooster van de school. Dit om de
lichamelijke vaardigheid van de jeugd op
te voeren.
Interessant te lezen is de kwalificatie
die de club van onderwijzers en onder
wijzeressen die belast zijn met de leiding
van schoolkinderen, in 1911 geeft over het
korfbalspel: 'De oefeningen zullen worden
gehouden op het terrein aan de Marssu-
merstraatweg; beoefend zullen worden:
grensbal, tambourijnspel en slagbal met
vrijplaatsen, terwijl het korfbalspel, dat
als zomerspel beslist ongeschikt is, op
meer koelere dagen in beoefening zal
worden genomen.'
Een spelmoment van de wedstrijd Friso en Olympia uit Franeker, tijdens de eerste Seriewedstrij
den van L.K.C. Friso in september 1915 op het sportterrein aan de Marssumerstraatweg
Foto: Archief Leeuwarder Korfbalvereniging Pallas '08
