Leova^t
19
De Friesche Brood- en Meelfabriek
De Hoop het eerder genoemde wei
land voor een koopsom van ƒ2433,-
van de eigenaren Elise Christine van
Boelens, jonkheer Frans Julius van
Eysinga, jonkheer Jan Minnema van
Haersma de With en Jan Hendrik
van Boelens.
Het bestuur van de nv kondigt op 18
april 1865 aan dat het voornemens is
het bouwen van de fabriek aan te beste
den op 26 april in het logement Spoor-
zigt te Leeuwarden. Het bestek a ƒ0,50
is verkrijgbaar bij de heren jhr. H. van
Reijgersberg Versluijs te Leeuwarden en
bij ingenieur Jules L.A. De Lannee de
Brétancourt te Amsterdam. Van de tien
inschrijvers is het werk gegund aan de
laagste inschrijver, R.K. van der Meer
te Oudeschoot.
De directie brengt ter algemene kennis
op 1 december 1865 dat de fabriek
geopend is en depots zijn gevestigd op
zeven adressen in Leeuwarden en op
negen adressen elders in Friesland. De
fabriek had een krachtbron van één 6
PK-ketel en zeven arbeiders met weeklo
nen van 4,00 tot 6,50 gulden.
Vrienden in de nood, honderd in
een lood
In juni 1866 adverteert men met de
prijzen van het brood, onder andere als
volgt: 'Gebuild 100 Loods 19 ct., onge-
build 100 Loods 14 ct.' Gebuild brood is
gemaakt van meel dat gezeefd is. Vroe
ger werd het meel, nadat het gemalen
was, in een zak (buil) gedaan waarna
deze zak zo werd geschud dat het fijnste
meel er doorheen viel. Later gebeurde dit
door een ronddraaiende zeef van fijnma
zig gaas, een zogenaamde 'buil'.
De aanduiding 'loods' is een thans niet
meer gebruikte oude massa-eenheid
(gewicht), die verondersteld wordt 1/32
van een traditionele Nederlandse pond
(circa 480 gram) te hebben gewogen; één
lood is dus 15 gram. Het begrip komt nu
alleen nog voor in het oud-Nederlandse
spreekwoord: 'Vrienden in de nood, hon
derd in een lood', dat wil zeggen: als men
in nood verkeert, zijn de meeste vrienden
van weinig gewicht.
In januari 1868 wordt in de Staatscou
rant vermeld dat als directeur is aan
gesteld de heer Pieter Evert Franken
(1827-1908) en dat als commissarissen
der vennootschap zullen optreden de
heren Pieter Pama de Kempenaer, Isaac
Bolman en mr. Coenraad Willem Antoni
Buma (1837-1888), advocaat en secreta
ris van de vennootschap.
Opheffing en verkoop
Op 27 september 1874 bericht de Leeu
warder Courant dat in de woensdag
jongstleden alhier gehouden algemene
vergadering van aandeelhouders der
Friesche Brood- en Meelfabriek De Hoop
is besloten, de fabriek per 1 januari
1875, slechts 10 jaar na de opening, op te
heffen, wegens de zeer ongunstige resul
taten der exploitatie. Notaris Van der
Plaats deelt in een advertentie mee dat
hij op 26 oktober 1874 provisioneel in het
Friesch Koffijhuis en finaal op 9 novem
ber in één der schouwburglokalen bij A.
Koeze (later de Friesche Club Sociëteit)
publiek zal verkopen 'Eene in werking
zijnde Brood- en Meelfabriek, De Hoop,
staande en gelegen aan den Buitencin-
gel en de Stadsgracht te Leeuwarden,
nabij de voorm. Vrouwepoort, met ruime
Werkplaats, Zolders, Ovens, Machine
kamer, Woonhuis, Kantoor, Loots, uit
gestrekt Erf enz., kadaster sectie D nos.
446, 447 en 448, ter inhoudsgrootte van
34 roeden 40 ellen. De aanvaarding is 1
Januarij 1875, de Woning van den Direc
teur echter op 1 maart 1875'.
A. Beintema en S. Draisma van
Valkenburg
Voor ƒ9,284 worden, volgens akte van
26 oktober 1874, de heren Alle Beintema
en Samuel Draisma van Valkenburg te
Leeuwarden de nieuwe eigenaren van
de fabriek. Alle Beintema (1829-1906)
was in 1857 koek- en banketbakker op
de Amelandspijp. Samuel Draisma van
Valkenburg (1830-1894) was aanvanke
lijk apotheker van In de Gouden Cat op
de Brol. Hij stichtte in 1855 een lever-
traanfabriek en verhuisde naar de Doe-
lestraat. Deze fabriek kreeg in 1955
het predikaat 'Koninklijke', vanwege de
grote bijdrage aan de volksgezondheid.
In een advertentie in de Leeuwar
der Courant vraagt men 'een in alle
opzigten bekwame Brood- en Kleinbak-
ker, die zo mogelijk 1 januari in dienst
kan treden'. Het (jaar)salaris bedraagt
naar bekwaamheid zes- a zevenhon
derd gulden. Men deelt het publiek mee
dat zij per 1 januari 1875 door aankoop
eigenaar zijn geworden van de Frie-
sche Brood- en Meelfabriek De Hoop en
berichten, dat zij deze fabriek voor hun
Recente foto van de hoek Fonteinstraat - Westersingel Foto: René Kuipers
