De staking van Leeuwarder bakkersgezellen in 1903 LiC0Vac^t^i»2 Paul Bron Mijn beide grootvaders zijn een tijdlang broodbezorger geweest, mijn vader was als vertegenwoordiger werkzaam in de bakkerijgrondstoffen en ikzelf was bijna twintig jaar verbonden aan de Bakkerij- en Horecavakschool in Leeuwarden. In Leovardia nummer 39 herlas ik de reactie van mevrouw Visser in de rubriek 'Liwwadders waar is dit' dat haar opa in 1903, na zijn deelname aan de acties van bakkersgezellen voor betere arbeidsomstandigheden, door zijn werkgever op straat werd gezet. Dat prik kelde mijn nieuwsgierigheid. Aanvankelijk had ik wel een globaal beeld van de omstandigheden in de bakkerij, een beeld dat zich als volgt laat samenvat ten: het beroep van bakker was omstreeks 1900 een van de zwaarste in het land. In de bakkerij werd veel 's nachts gewerkt, want het brood moest 's morgens voor acht uur bij de klanten bezorgd worden en moest vooral vers zijn. Alleen arme mensen kochten oud brood, want dat was goedkoper. Elke morgen tussen zeven en acht uur sjouwden de bakkersknechten, en vaak ook de kinderen uit het bakkers gezin, met hun kar in weer en wind langs de huizen om het verse brood te slijten. Uren eerder had de bakker met zijn gezel len voor de oven gestaan, zwetend, slaap dronken en zich haastend om de broden op tijd gereed te hebben. Dit beeld vraagt om een verdieping om te weten waarom er in 1903 gestaakt werd voor betere omstandigheden. Eerst stel len we vast welke elementen van invloed waren op de werkomstandigheden van de Leeuwarder bakkersgezellen en we bekij ken daarna welke acties ze voerden om die omstandigheden te verbeteren en met welk resultaat. Voor die omstandigheden baseer ik me deels op het verslag van de Staatsenquête Arbeidsomstandigheden, waarin gegevens staan van een aantal Leeuwarder bakkerijen: A.W. Hoegen (op het Noordvliet, later overgenomen door M.T. Tolsma), Broodfabriek De Hoop (eigenaar firma Dalenoord, Oldegalileën), J. Swildens (Wirdumerdijk), P. Swildens (Nieuwestad), P. Dijkstra (Hoeksterpoort), Wed. Meinsma, H. Bakker, de Coöperatie (Oldegalileën), Van den Berg (Voorstreek en Kleine Hoogstraat). Banketbakkerij Carr in de Sint Jacobsstraat, opgericht in 1905, vlak na de acties van de bakkersgezellen

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2014 | | pagina 26