LiC0Vac^t^i»2 28 bakkersgezellen wel in eere houden. Zij toch bewijzen de maatschappij een uitne mende dienst. Indien zij met nauwkeurig heid en met liefde hunne taak vervullen, draagt zij voor geen gering deel bij tot de bevordering en instandhouding der volks gezondheid. Vergeten wij daarbij niet dat hun getal niet gering is. In Leeuwarden alleen werken ruim honderd gezellen, van welk het meerendeel getrouwd is en dus een huisgezin heeft. Waar nu zulk een aantal nijvere medeburgers voor hun deel medewerken aan den bloei der gemeen schap, toonen wij tegenover dezen, dat hun belang ook ons niet onverschillig is. Gij moet beginnen met uw versch broodje aan uw ontbijt er aan te geven. Die opof fering is niet zoo vreeselijk. Op die wijze werkt gij mede, dat in al die gezinnen wat meer gezelligheid komt. Een weinig meer zonneschijn is wel nodig voor een opge wekt en blijmoedig familieleven'. In 1896 was in Heerenveen een eerste doorbraak te zien. Op één na stemden alle patroons in met het vervallen van het werken op zondag en werd er een soort zie kenfonds opgericht voor bakkersgezellen. Mislukte staking Tussen 1895 en 1903 stond de strijd van de bakkersgezellen op een laag pitje, ter wijl in de grote steden als Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht zo nu en dan werd gestaakt om de eisen kracht bij te zetten. Maar in 1903 kwamen de gezellen toch wat in beweging en dit begon eigenlijk na een bijeenkomst van de patroons op 5 januari in het Friesch Koffiehuis, waar de vraag centraal stond of afschaffing van de nachtarbeid wenselijk en uitvoerbaar was. Uit vrees voor ontevreden klanten en voor concurrentie vanuit de omliggende dorpen, kwam men niet verder dan de vol gende motie: spreekt de wenselijkheid uit dat de nachtarbeid in de broodbakke rijen wordt afgeschaft, doch neemt met algemene stemmen aan dat zulks plaat selijk onuitvoerbaar is'. Wel drongen de patroons aan op een wetsontwerp waarin rusttijden en nachtarbeid worden gere geld. Als reactie op deze houding vergaderde de Bakkersgezellenvereniging De Vol harding een aantal keren, waarbij ook de patroons werden uitgenodigd. De veront- waardiging was groot toen het merendeel van die patroons wegbleef, temeer daar de patroons uit de omliggende dorpen de verzekering hadden gegeven geen brood in Leeuwarden te gaan bezorgen. Meegaande op de golf van de algemene staking in de bouw, in het vervoer (trein en tram) en andere bedrijfstakken, waagden de gezellen het om de staking op 9 april te proclameren. Het was de bedoeling om na het nachtwerk de staking in te gaan met als inzet een loonsverhoging van twee gulden per week en afschaffing van de nachtar beid. Toen op 10 april in Café Blauwhuis in aanwezigheid van 82 gezellen en acht vrouwen de balans werd opgemaakt, ver toonde die het volgende beeld: bij Van den Berg op de Voorstreek was de zaak dicht omdat het gehele personeel staakte, maar in zijn zaak in de Kleine Hoogstraat werd niet gestaakt. Bij Polstra op de Nieuwestad staakten drie knechten, met het overige personeel werd doorgewerkt, terwijl bij Kuipers in de Sint Jacobsstraat niemand het werk had neergelegd. Al het personeel van Dijkstra op de Wirdumerdijk was in staking zodat er werd gewerkt met nood hulp. Excelsior lag plat en bij broodfabriek De Hoop staakte er slechts één gezel, die prompt werd ontslagen. Bij Dijkstra, Hoek- sterpoort, werkten vier gezellen en staak ten er vijf, bij Propstra, Achter de Hoven bleven twee knechten en een jongen thuis. De zaak van Swildens op de Nieuwestad was gesloten wegens de staking en bleef dit ook tot de opheffing van de firma op 12 mei. Over het algemeen was de staking niet van grote invloed op de bedrijven en waren de patroons niet van plan aan de eisen van de gezellen tegemoet te komen. Sterker nog, de stakers, voor zover zij niet in de nacht van 10 april het werk hervatten, wat met een aantal het geval was, werden ont slagen en ook niet opnieuw aangenomen; het personeel werd vervangen, deels door weknemers van buiten, voor het overige door noodhulpen uit de stad. Van den Berg had de stakingscommissie bericht gegeven, dat indien zijn personeel zich niet voor tien uur 's avonds meldde, het ontslagen zou zijn. Zowel de nacht- als de dagploeg beant woordde dit ultimatum met zich solidair te verklaren met de stakers totdat de wensen waren ingewilligd. Van den Berg 'ging niet om' en ontsloeg het stakende personeel per direct. Gunstige uitzondering vormde brood fabriek De Zelfstandigheid, waar niet gestaakt werd omdat daar reeds werd vol daan aan de eisen die de gezellen hadden gesteld: de werktijd bedroeg minder dan elf uur daags en op zaterdag vijftien uur, ter wijl het loon en het aandeel in de winst met verdere emolumenten tot genoegen van het personeel was geregeld. Bakkerswagen met reclame van Van den Berg in Sint Jacobiparochie

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2014 | | pagina 30