Ir
Hoe een frauderende Friese provincieambtenaar
een Texaanse volksheld werd
3
Lt'o VOLviïi*,
Jan Faber 'Alzoo PHILIP HENDRIK NEERING BöGEL, Ontvanger-Generaal der Floreen Renthe
van de Provincie van Friesland, zynde Oud tusschen de Dertig en Veertig Jaaren, van
middelmatige Groote, zeer Gezet, Rond van Aangezigt, Bleek van Weezen, Breed van
Voorhooft en dun van Hair op de Kruin van 't Hoofd, zynde in het byzonder kenbaar
door een Gebrek aan de Regter Hand, waar van de middelste Vinger regt is, zonder
beweging in de Gewrigten, van zig heeft kunnen verkrygen om in 't begin van de Maand
Mey dezes Jaars, op eene Eer-, Eed- en Pligtvergetene wyze zyn Ampt te verlaten en
zig aan eene schandelyke Lands Dieverij e Schuldig te maken, dewyle na zyne Vlugt,
in het aan hem toevertrouwd Comptoir, een zeer aanzicnlyk Deficit bevonden is; zo
belooven de Ed. Mog. Heeren Gedeputeerde Staaten van Friesland, een belooning van
Duizend Gouden Hollandsche DUCATEN aan den genen, dien den voorn. P.H. Neering
Bögel in handen van de Justitie van de Provincie van Friesland zal leeveren; Worden de
alle hoogc en laagc Rcgtcrs en Geregten, zo binnen als buiten de Republyk, vricndclyk
verzogt, den voorn. P.H. Neering Bögel wanneer hy zig onder hun Regtsgebied mogte
bevinden, te doen Arresteeren, en van de gedaane Arrestatie kennis te geven aan de Ed.
Mog. Heeren Gedeputeerde Staaten van Friesland, zullende boven voorsz. 1000 Duca-
ten, de Onkosten der Arrestatie en Extraditie worden voldaan'.
Bovenstaande oproep werd op 1 juni 1793
door het Provinciebestuur van Friesland
geplaatst in de Leeuwarder Courant,
nadat gecommitteerden uit Gedeputeerde
Staten van Friesland en de Rekenkamer
in mei van dat jaar de rekening van het
Kantoor der Floreenrente over de periode
1 november 1792 tot 4 mei 1793 hadden
afgehoord. Er was bij geruchte vernomen
dat verantwoordelijk topambtenaar Philip
Hendrik Nering Bögel zonder opgaaf van
redenen met de noorderzon zou zijn ver
trokken. Nader ingesteld onderzoek
had de autoriteiten niet bepaald gerus
ter gestemd. Naar deed blijken had de
hele familie Leeuwarden met onbekende
bestemming verlaten. Tot grote ontzet
ting van de in allerijl benoemde provin
ciale kascommissie moest deze enkele
dagen na de verdwijning en inspectie van
het kantoor van de Ontvanger-Generaal
een tekort van maar liefst 250.000 gulden
constateren. De oproep tot. aanhouding
van 'de leperd' zou - ondanks de in het
vooruitzicht gestelde vorstelijke beloning
van 1000 gouden ducaten voor degene die
de dief zou uitleveren aan justitie - uitein
delijk ijdele hoop blijken. Een kwart mil
joen aan achterovergedrukte belasting
penningen moest noodgedwongen door
's Landschaps Rekenkamer als 'onvoor
ziene' tegenvaller over het boekjaar 1793
worden opgevoerd. En Philip Hendrik?
Deze leek van de aardbodem verdwenen,
Lot in de tweede helft van de twintig
ste eeuw de ware identiteit van één van
Texas' volkshelden - Felipe Enrique Neri
'Baron de Bastrop' - door Amerikaanse
historici aan het licht werd gebracht. Deze
ontdekten in Nederland bronnen die hun
volksheld in een geheel ander daglicht
zouden plaatsen.
Volgens Stan Ginsel, een Amerikaans
filmproducent uit Texas die bezig is met
afrondend onderzoek naar het verleden
van 'de Baron' met als doel het maken van
een documentaire, getiteld Mark of the
Baron, zou zijn verschijning door tijdge
noten als zeer voorkomend en charisma
tisch zijn omschreven. Hij zou aan de wieg
hebben gestaan van de vestiging van de
huidige Anglo-Amcrikaansc gemeenschap
in wat destijds nog de Spaanse kolonie
Tejas was. Hij zou in nauw contact hebben
gestaan met Moses Austin, de vader van
de oprichter van de onafhankelijke Repu
bliek van Texas, Stephen F. Austin. Diens
naam werd in 1838 tevens gegeven aan
de hoofdplaats van de 'Lone Star State',
zoals de bijnaam van deze qua inwoner-
t
Tijdgenoten zouden 'de Baron' als zeer voorko
mend en charismatisch hebben omschreven.
Op basis van deze getuigenissen schilderde
Diana L. Hund Bowden in olieverf een fictief
portret van hem. Gek genoeg schetsten de Frie
se autoriteiten, getuige het door hen verstrekte
signalement, een geheel ander beeld van hun
topambtenaar. Waarschijnlijk kwam het voor
komen van 'de Baron' meer overeen met dat
van het wel degelijk authentieke portret van
zijn broer Johannes Fredericus
