LeOVdLT^ LA.il
De Oostenrijkse anti-nazi
Onder die Duitsers bevond zich een onderof
ficier van de Luftwaffe, een Oostenrijker,
Josef Poltrum genaamd. Hij was fel anti-nazi
en maakte dat keer op keer duidelijk. Hij
zocht regelmatig contact met de manschap
pen van de LBD en raakte van lieverlee met
hen op vertrouwelijke voet. In het bijzonder
ontstond een vertrouwensband met mijn
vader. Dit leidde ertoe, dat hij bij ons thuis
werd uitgenodigd, hetwelk hij met graagte
aannam. Hier ontstond de basis voor een
langdurige vriendschappelijke relatie, die in
1952 eindigde met de dood van Poltrum. Ver
volgens bleef schriftelijk contact met zijn na
bestaanden voortduren tot circa 1960, waarna
daaraan grotendeels een einde kwam.
Door het aangaan van een vriendschappe
lijke betrekking tussen de onderofficier en
mijn vader ontstond voor beiden een riskante
situatie, voor de eerste nog het meest, want
Poltrum was niet erg geliefd in de kazerne.
Hij was kennelijk als Oostenrijker een
vreemde eend in de bijt, die niets moest heb-
ben van de nazi's en de door hen ontketende
oorlog. Hij stak zijn mening niet onder stoe
len of banken en lag meer dan eens overhoop
met de kazernecommandant. Dat leverde
hem dikwijls, soms streng, arrest op. Boven
dien werd hem te verstaan gegeven, dat de
contacten met de Hollander niet op prijs wer
den gesteld. Poltrum haatte de garnizoens
commandant zozeer, dat hij bij ons thuis
eens verklaarde, dat niets hem ervan kon
weerhouden deze kerel overhoop te schieten.
Hij verzocht mijn moeder zijn revolver een
tijdje te bewaren, tot zijn woede weer wat ge
koeld was. Dat is ook gebeurd. Het wapen
werd verstopt tussen lakens en slopen in het
dressoir. Naar mijn gevoel een gevaarlijke
stunt, omdat ik als nieuwsgierig jochie er
naar op zoek ging en het daar vond, hetwelk
mij uiteraard niet in dank werd afgenomen,
waarna het op een minder opvallende plaats
werd verstopt. Bij een eventuele huiszoeking
door de Duitsers, die Poltrum voortdurend in
de gaten hielden, liepen mijn ouders natuur
lijk ook gevaar voor represailles.
Oefening van de Luchtbeschermingsdienst, op het dak van Gemeenteschool 4 aan de Wissesdwin-
ger, 4 april 1938
Mijn vader verklaarde ooit, dat Poltrum een
verzetsman was binnen de Wehrmacht en
ook gegevens doorspeelde aan het Neder
landse verzet. Vanuit Harlingen zou hij zelfs
samen met hen via radiocontacten informa
tie hebben doorgespeeld naar Engeland, wie
zal het zeggen? Maar het zou best eens waar
kunnen zijn, als kennis wordt genomen van
het verdere verloop in dit verhaal.
Poltrum werd in januari 1942 overgeplaatst
naar Soesterberg. Vanaf dat moment ont
stond regelmatige correspondentie, die ik
vond in de erfenis van mijn vader. Hieruit
valt af te leiden, dat Poltrum de overplaatsing
niet prettig vond. Het vermoeden bestaat dat
de kazernecommandant hem wel kwijt wilde.
Na zijn vertrek uit Leeuwarden kwamen er re
gelmatig Duitse soldaten bij ons aan de deur,
gezonden door de kazernecommandant,
omdat we toch ook zo vriendelijk die Oosten
rijker hadden opgevangen? Mijn moeder wei
gerde ze echter, maar eens werd ze ruw aan
de kant gezet en drongen de Duitsers brutaal
onze woning binnen. Een angstige belevenis!
Het continu weigeren van de militairen werd
ons niet in dank afgenomen. Het leek erop,
dat we getreiterd werden. Gelukkig is het met
een sisser afgelopen, na enige tijd stopte de
aanloop.
En na de oorlog? Je mocht verwachten, dat
dit muisje een staartje zou hebben. Maar bij
de bevrijding werd ons geen strobreed in de
weg gelegd. Merkwaardig of niet? We hadden
tenslotte contacten met de bezetter. Maar in
ons buurtje woonde tegenover ons een ver
zetsman. Toen de bevrijding zich aandiende,
trad hij in de openbaarheid en nam deel aan
arrestatie van 'foute' Nederlanders. Daar
hoorde mijn vader gelukkig niet bij. Men wist
van de contacten met Poltrum. Het bleek, dat
men op de hoogte was van de rol van Pol-
trum, die men kende en voor wie men veel
respect heeft gehad. Hoe is het verder met
Poltrum gegaan?
De levensloop van Poltrum
Uit de - uiteraard gecensureerde - correspon
dentie gedurende de oorlog blijkt, dat Pol-
trum meerdere keren als strafmaatregel in
13
