Lcovo.'in} LA.il
Deze kleine verbijstering is De V. tijdens de
bezetting niet meer kwijt geraakt en ook nu is
hij die verwarring nog niet te boven geko
men, want in zijn verdediging hoopt hij dat
het recht zal zegevieren, in de mening dat het
recht aan zijn kant staat. Hij was lid van de
Volksdienst en zijn vrouw van de Winterhulp.
Hij was ingenomen met de vijand. Met de vij
and? 'Met Noren, Engelsen, Duitsers, met ie
dereen, het zijn allemaal lieve mensen'.
Behalve de Koningin, die hij beledigd
heeft, en de bewoners van de Groninger
straatweg, die en bloc te hoop liepen toen hij
op de dag der bevrijding het rood-wit-blauw
meende te moeten hijsen. Verdachte en zijn
vrouw gaan onaangenaam te keer tegen de
zes getuigen a charge en ontkennen hetgeen
deze verklaard hebben. Ook dat de vrouw van
De V. gezegd heeft dat de veertien mannen,
die in Dronrijp neergeschoten werden, het
S.S Hauptsturmführer Artur Albrecht 1903-1952,
de topman van de S.D, die op de Waalsdorper-
vlakte is gefusilleerd
verdiend zouden hebben.' Van De V. werd
ƒ15.000,- verbeurd verklaard, van zijn vrouw
ƒ5.000,-, alsmede het verlies van het kies
recht gedurende vijf jaar.
Niet alleen kwamen verdachten als persoon
voor het Tribunaal, ook als ondernemer, aan
nemer, leverancier, caféhouder et cetera. Zo
werden in juli 1946 de loodgieters gebroeders
Van der B., die vaak voor de Duitsers aan de
slag waren gegaan, veroordeeld tot verbeurd
verklaring van ƒ60.000,-. De verdediger vroeg
zich af waarom juist deze mannen moesten
worden aangepakt. Ze hadden al vijf maanden
vastgezeten, terwijl andere aannemers al na
enkele maanden vrij waren, voor zover ze al
opgepakt werden, en de meesten gingen nog
steeds vrij uit. Bijna alle aannemers verdien
den schatten aan het vliegveld. Sommigen
van hen sloten zich later aan bij de onder
grondse en bleven zo buiten schot, met uit
zondering van onder meer 'Wehrmachts'
aannemers Ullem B., Jurjen V., Jan H. en de
gebroeders G., die boetes kregen variërend
van ƒ1100,- tot ƒ2500,-.
De eigenaar van Grand Hotel Café Restau
rant De Klanderij, Binnert B., die aan Duitsers
en NSB'ers gratis dranken, logies en diners
had aangeboden, werd veroordeeld tot het
verbeurd verklaren van vermogen van
ƒ150.000,- en een verbod om gedurende drie
jaar direct of indirect aan een horecabedrijf
deel te nemen. Tijdelijk beheerder werd toen
overbuurman Marten Castelein van Spoor-
zicht. In 1948 werd de verbeurdverklaring te
ruggebracht tot ƒ70.000,- en kreeg hij
toestemming zijn bedrijf voort te zetten.
Eenzelfde lot trof de eigenaar van de Groene
Weide, die dezelfde houding tegenover de vij
and had aangenomen. De verbeurdverklaring
bedroeg ƒ250.000,-.
Groentenman Willem S., die zoveel groente
aan de Wehrmacht leverde dat zelfs de Engelse
zender zich er druk over maakte, kreeg een in-
terneringsstraf van twee jaar en één maand
met aftrek van detentie. Autohandelaar Rein-
der Jan M. werd wegens zwarthandel en leve
ring aan de Duitsers veroordeeld tot een
internering van tweeëneenhalf jaar met aftrek
van detentie en verbeurdverklaring van zijn ge-
hele vermogen. Bierbottelaar Lammert P. kreeg
voor eenzelfde vergrijp één jaar internering en
verbeurdverklaring van zijn gehele vermogen.
Op 31 mei 1948 werd de laatste zitting ge
houden. In de tussenliggende tweeëneenhalf
jaar werden in totaal 497 zittingen gehouden,
bijna vier in de week, waarop 3513 zaken wer
den behandeld. Tot minder dan een jaar in
ternering werden 595 verdachten
veroordeeld, tot een internering van een tot
vijf jaar 989, van vijf tot tien jaar dertig en tot
tien jaar zes verdachten. In 83 gevallen werd
een voorwaardelijke straf gevorderd. Niet
minder dan 2103 verdachten werden uit het
kiesrecht ontzet, 226 uit het recht om open
bare ambten te bekleden. Het aantal ver
beurdverklaringen bedroeg 806. In 255
gevallen werden de verdachten buiten vervol
ging gesteld en 210 maal werd de beschuldi
ging vervallen verklaard. Op bewuste datum
waren nog achtendertig onafgewerkte zaken
overgebleven.
Internering in Leeuwarden
Op 15 oktober 1945 waren er in Leeuwarden
en naaste omgeving al 2850 verdachten gear
resteerd, die vervolgens ook ingesloten
moesten worden, omdat al direct na de be
vrijding was gebleken dat de Leeuwarders de
aanwezigheid van deze mensen niet langer
duldden. Ze werden onder controle van de re
gering gesteld en in kampen en de gevange
nis geïsoleerd om de 'besmetting' van het
nationaalsocialisme en het landverraderlijk
gedrag ongedaan te maken.
In deel 2 is de aandacht gericht op de inter
neringskampen in Leeuwarden en wordt dui
delijk waarom de titel boven dit artikel
eindigt met een vraagteken. Ook kijk ik naar
de terugkeer van de collaborateurs in de sa
menleving. Was er sprake van verzoening?
Geraadpleegde bronnen en literatuur:
Digitaal Archief Leeuwarder Courant;
Van landverraders tot goede vaderlanders, Helen
Grevers, Amsterdam 2013;
Laarzen op de Lange Pijp, Leeuwarden in de Tweede
Wereldoorlog, Ype Schaaf, Leeuwarden 1994.
