Lcovo.'in} LA.il Deze kleine verbijstering is De V. tijdens de bezetting niet meer kwijt geraakt en ook nu is hij die verwarring nog niet te boven geko men, want in zijn verdediging hoopt hij dat het recht zal zegevieren, in de mening dat het recht aan zijn kant staat. Hij was lid van de Volksdienst en zijn vrouw van de Winterhulp. Hij was ingenomen met de vijand. Met de vij and? 'Met Noren, Engelsen, Duitsers, met ie dereen, het zijn allemaal lieve mensen'. Behalve de Koningin, die hij beledigd heeft, en de bewoners van de Groninger straatweg, die en bloc te hoop liepen toen hij op de dag der bevrijding het rood-wit-blauw meende te moeten hijsen. Verdachte en zijn vrouw gaan onaangenaam te keer tegen de zes getuigen a charge en ontkennen hetgeen deze verklaard hebben. Ook dat de vrouw van De V. gezegd heeft dat de veertien mannen, die in Dronrijp neergeschoten werden, het S.S Hauptsturmführer Artur Albrecht 1903-1952, de topman van de S.D, die op de Waalsdorper- vlakte is gefusilleerd verdiend zouden hebben.' Van De V. werd ƒ15.000,- verbeurd verklaard, van zijn vrouw ƒ5.000,-, alsmede het verlies van het kies recht gedurende vijf jaar. Niet alleen kwamen verdachten als persoon voor het Tribunaal, ook als ondernemer, aan nemer, leverancier, caféhouder et cetera. Zo werden in juli 1946 de loodgieters gebroeders Van der B., die vaak voor de Duitsers aan de slag waren gegaan, veroordeeld tot verbeurd verklaring van ƒ60.000,-. De verdediger vroeg zich af waarom juist deze mannen moesten worden aangepakt. Ze hadden al vijf maanden vastgezeten, terwijl andere aannemers al na enkele maanden vrij waren, voor zover ze al opgepakt werden, en de meesten gingen nog steeds vrij uit. Bijna alle aannemers verdien den schatten aan het vliegveld. Sommigen van hen sloten zich later aan bij de onder grondse en bleven zo buiten schot, met uit zondering van onder meer 'Wehrmachts' aannemers Ullem B., Jurjen V., Jan H. en de gebroeders G., die boetes kregen variërend van ƒ1100,- tot ƒ2500,-. De eigenaar van Grand Hotel Café Restau rant De Klanderij, Binnert B., die aan Duitsers en NSB'ers gratis dranken, logies en diners had aangeboden, werd veroordeeld tot het verbeurd verklaren van vermogen van ƒ150.000,- en een verbod om gedurende drie jaar direct of indirect aan een horecabedrijf deel te nemen. Tijdelijk beheerder werd toen overbuurman Marten Castelein van Spoor- zicht. In 1948 werd de verbeurdverklaring te ruggebracht tot ƒ70.000,- en kreeg hij toestemming zijn bedrijf voort te zetten. Eenzelfde lot trof de eigenaar van de Groene Weide, die dezelfde houding tegenover de vij and had aangenomen. De verbeurdverklaring bedroeg ƒ250.000,-. Groentenman Willem S., die zoveel groente aan de Wehrmacht leverde dat zelfs de Engelse zender zich er druk over maakte, kreeg een in- terneringsstraf van twee jaar en één maand met aftrek van detentie. Autohandelaar Rein- der Jan M. werd wegens zwarthandel en leve ring aan de Duitsers veroordeeld tot een internering van tweeëneenhalf jaar met aftrek van detentie en verbeurdverklaring van zijn ge- hele vermogen. Bierbottelaar Lammert P. kreeg voor eenzelfde vergrijp één jaar internering en verbeurdverklaring van zijn gehele vermogen. Op 31 mei 1948 werd de laatste zitting ge houden. In de tussenliggende tweeëneenhalf jaar werden in totaal 497 zittingen gehouden, bijna vier in de week, waarop 3513 zaken wer den behandeld. Tot minder dan een jaar in ternering werden 595 verdachten veroordeeld, tot een internering van een tot vijf jaar 989, van vijf tot tien jaar dertig en tot tien jaar zes verdachten. In 83 gevallen werd een voorwaardelijke straf gevorderd. Niet minder dan 2103 verdachten werden uit het kiesrecht ontzet, 226 uit het recht om open bare ambten te bekleden. Het aantal ver beurdverklaringen bedroeg 806. In 255 gevallen werden de verdachten buiten vervol ging gesteld en 210 maal werd de beschuldi ging vervallen verklaard. Op bewuste datum waren nog achtendertig onafgewerkte zaken overgebleven. Internering in Leeuwarden Op 15 oktober 1945 waren er in Leeuwarden en naaste omgeving al 2850 verdachten gear resteerd, die vervolgens ook ingesloten moesten worden, omdat al direct na de be vrijding was gebleken dat de Leeuwarders de aanwezigheid van deze mensen niet langer duldden. Ze werden onder controle van de re gering gesteld en in kampen en de gevange nis geïsoleerd om de 'besmetting' van het nationaalsocialisme en het landverraderlijk gedrag ongedaan te maken. In deel 2 is de aandacht gericht op de inter neringskampen in Leeuwarden en wordt dui delijk waarom de titel boven dit artikel eindigt met een vraagteken. Ook kijk ik naar de terugkeer van de collaborateurs in de sa menleving. Was er sprake van verzoening? Geraadpleegde bronnen en literatuur: Digitaal Archief Leeuwarder Courant; Van landverraders tot goede vaderlanders, Helen Grevers, Amsterdam 2013; Laarzen op de Lange Pijp, Leeuwarden in de Tweede Wereldoorlog, Ype Schaaf, Leeuwarden 1994.

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2015 | | pagina 22