i V' SODOMIE, L C 0 WtrU Èa. sL ULRlCtrS HUB ER rM$2 US J.c Xwx l' (•*,.-frm1. *■>'."■■■■- - - CjjmrImMrrii{nWce. ^rtf^ïmnui £aS*MHi /-f. *-■■■ d _gg^r r'--r4-"h. »n De beroemde, aan de Franeker Universiteit ver bonden zeventiende-eeuwse rechtsgeleerde Ulricus Huber (1636-1694) Titelpagina van Ds. Henricus Carolinus van Byler (1695-1756), 'Helsche Boosheit of Grouwelijke Zonde van Sodomie', 1731 Collectie RHC Groninger Archieven Uiteindelijk werd Zacharias Wilsma na zijn berechting veroordeeld tot levenslange op sluiting in het stadswerkhuis te Utrecht. Daarmee kwam hij er nog genadig van af, want van de 145 vonnissen van het Hof van Holland in de periode 1730-1733 tegen sodo- mieten werd 82 maal de doodstraf uitgespro ken. Daarbij werd dan ook nog gekozen voor de wurgpaal. Wurgen was niet alleen minder waardig, het had ook de naam een vrouwen- straf te zijn. Processen in Faan en vervolging in negentiende eeuw Absoluut dieptepunt in de berechting van ho moseksuelen en één van de zwartste bladzij den uit de geschiedenis van de Nederlandse rechtspraak, zijn de processen in Faan, nabij Zuidhorn, in 1731 onder regie van rechter Ru dolph de Mepsche. In de jaren '20 van de 18e eeuw was er in Oosterdeel-Langewold een toernooiveld geweest voor de elkaar becon currerende heren De Mepsche, Clant van Hanckema, Bennema en Unico de Hertoghe. Hoewel zij elkaar op het stuk van stemmen- koperij niets te verwijten hadden, slaagden Clant, de Hertoghe en Bennema erin om van 1724 tot 1730 De Mepsche van alle ambten, behalve de grietenij, uit te sluiten. De Mep- sche nam wraak. In één proces werden onder dubieuze omstandigheden twee-en-twintig jongens en mannen gewurgd. Het jongste slachtoffer was veertien jaar. Twee dertienja rige veroordeelden waren te jong voor de doodstraf, maar zij werden wel aan een paal gebonden en gedwongen de terechtstelling van de anderen te volgen. Ook in Leeuwarden ging justitie op onderzoek uit. Het Hof ont dekte een 'huisje van houdt-aan' ofwel een plaats van ontmoeting en vertier, elders ook wel 'lolhuis' genoemd. Een achttal 'nigten' werd opgepakt en streng verhoord. Twee gaven op de pijnbank toe, dat het tot penetra tie was gekomen en kregen de doodstraf. De anderen werden vrijgesproken. Tussen 1734 en 1809 kwam het Hof van Friesland nog vijftien maal tot een uitspraak inzake sodomie. De straffen waren aanzien lijk milder dan de geruchtmakende zaak van Faan, vlak over de grens: meestal tuchthuis, verbanning, lijfstraf of ontslag. Hieruit blijkt duidelijk, dat er geen sprake is dat justitie in Friesland gebrand was op het ontdekken van sodomiemisdrijven. We kunnen rustig zeg gen dat homoseksuelen eigenlijk ongemoeid werden gelaten. Een steeds weer terugkerend en opvallend verschijnsel is, dat mannen in die samenleving nog weinig behoefte aan pri vacy hadden en in alle eer en deugd bedste den deelden waardoor de aantoonbaarheid van sodomie lastig was. De laatst bekende executie in Nederland voor sodomie vond in 1803 in Schiedam plaats. In 1811 werd de sodomiewet afge schaft. Toen kreeg Nederland de Code Pénal van Napoleon, inclusief de strafvrijheid voor sodomie als zodanig. De wet kende voortaan slechts twee zedenmisdrijven: het bestraffen van de bevordering van ontucht met minder jarigen (jonger dan 21 jaar) en de openbare schennis van de eerbaarheid. In 1886 kwam er een nieuwe strafwet, die de leeftijd voor ver boden seksueel contact verlaagde naar 16 jaar. In het begin van de 20e eeuw werd dit weer aangescherpt door de invoering van het beruchte artikel 248bis, dat bepaalt dat het plegen van ontucht met minderjarigen van hetzelfde geslacht verboden is. Deze anti- homowet bleef tot 1971 bestaan. Homoleven in Leeuwarden tot 1955 Voor de Tweede Wereldoorlog waren er in Leeuwarden drie waterplaatsen waar mannen elkaar opzochten voor het leggen van homo seksuele contacten. Op beperkte schaal ge beurde dit in de waterplaats aan de westzijde voor het station, die in 1939 werd afgebroken voor de bouw van een VVV-kantoor. De grote metalen, carrouselvormige waterplaats bij de Waag werd in de loop van de jaren vijftig zo populair dat deze op verzoek van de politie eveneens werd afgebroken. Het belangrijkste trefpunt was echter het urinoir Achter de Beurs, vastgebouwd aan een houten fietsen stalling. Door homoseksuelen onderling werd dit urinoir vanwege de steeds in- en uitgaande bezoekers wel aangeduid als 'de bijenkorf'. IELSC H-E;BOOSHEIT in hur AFSCH *f.l 1 ca wel verdiende S<j 'Di.ItfSflö: en MEhJROTfM.WtE ScbtHWi' tot een irfPIEffEh voor het rDlOE, en TOEKOMEND^ ut- f iü.\G TE opent Ijlt ten toon jjctldt soos I Tc G R O N I N GEN /ACOBU5 S1PKËS Drukke? cn Bodrrai koper iad« Here ftrut1731.

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2015 | | pagina 28