De paardentram in Leeuwarden
Lcovo.'in} LA.il
Froukje Varkevisser
In Friesland was men zeer terughoudend
tegenover het idee van een tramlijn. Deze
lijnen liepen per slot van rekening over de
'gewone' wegen, waar men loopt, fietst en
rijdt. Vooral het idee dat 'stoommachines'
over deze lijnen zouden gaan rijden, beang
stigde vele Friezen. Als er dan toch tramlij
nen moesten komen, dan wilden de Friezen
geen stoommachines, maar paardentrac-
ties. De eerste tramlijn in Friesland, van de
Nederlandsche Tramweg Maatschappij
NTM, werd in 1880 gerealiseerd tussen
Dokkum en Veenwouden. Op het spoor
een tramwagen, voortgetrokken door twee
paarden. Heeft de stad Leeuwarden ook
een paardentram gekend? Of zijn de Liw-
wadders niet bang geweest voor de
stoommachine?
De 'bokkeboer'
Toch kan men nu ook weer niet zeggen dat
Leeuwarden echt geen paardentram heeft ge
kend. Rond dezelfde tijd, waarin de gemeen
teraad het idee van het leggen van spoor
staven voor een paardentram aankaarte, reed
er namelijk een man in Leeuwarden rond die
bekend stond als de 'bokkeboer'. De heer Gos-
linga, zoals deze bokkeboer eigenlijk heette,
woonde in die tijd in een kleine boerderij
dichtbij het Oude Tolhuis. Hier had hij een
aantal geiten en bokken rondscharrelen. Van
daar, dat hij in die tijd bekend stond als de
bokkeboer. Goslinga schafte een oude paar
dentramwagen aan, die dienst gedaan had op
de tramlijn tussen Dokkum en Veenwouden.
Op die lijn reed de paardentractie wel echt op
spoorstaven. Goslinga had de wielen van zijn
tramwagentje dan ook vervangen voor de ge
wone wielen van een vrachtwagen. Twee
oude paarden zetten de boel in beweging. Op
deze manier heeft de bokkeboer vele mensen
vervoerd naar bijvoorbeeld café Bunt en het
bos van Ypey op Zwartewegsend. Zo heeft hij
ook mensen vervoerd van en naar de kermis
in bijvoorbeeld Marssum of Jirnsum. Er is
dan wel geen echt spoor aangelegd in Leeu
warden ter exploitatie van een paardentram,
maar de bokkeboer heeft de paardentram
toch een beetje naar Leeuwarden gebracht.
Zo ging het in de paardentram
'Traag schuiven de huisjes, de velden met
hier en daar een watermolentje langs de
ramen. De wagen rammelt en piept, dof
klinkt het geplof van de paardenhoeven in
Een paardentram rond 1930 gefotografeerd op een onbekende locatie - mogeljk in de buurt van
Leeuwarden
Een paardentram in Leeuwarden?
Na de realisatie van de tramlijn tussen Dok
kum en Veenwouden, kwam de aanleg van
tramsporen langzaamaan op gang in Fries
land. Wel in Friesland, maar niet in Leeuwar
den. Pas in het begin van de twintigste eeuw
kwam in Leeuwarden de discussie over de
aanleg van een tramlijn door Leeuwarden op
gang. Daarbij werden er zelfs voorbereidin
gen getroffen. In gemeenteraadsvergaderin
gen had men het over de exploitatie van een
paardentram in Leeuwarden. Aan het einde
van het jaar 1907 kwam het idee van de paar
dentram verschillende malen aan bod in de
raadsvergaderingen. De gemeenteraad be
sloot een concessie toe te delen aan de heer
A.J. Krieger en jonkheer L.W. van der Goed
'voor het leggen van spoorstaven in gemeen
tegrond ten behoeve van de exploitatie eener
paardentram' Leeuwarder Courant, 28 decem
ber 1907). Deze spoorstaven zijn echter nooit
gelegd. Het idee van de paardentram in Leeu
warden bleef precies dat: een idee.
