Het Vierssenhuis -
Tweebaksmarkt 64
Rinske Heemstra
en de Grote Kerk
Het rijke roze leven
LeOVdLT^ LA.il
De fijnmazige kavelstructuur van de Nederlandse
binnensteden ontstond in de middeleeuwen en
was in de zestiende eeuw wel uitgekristalliseerd.
De parcellering viel op door haar betrekkelijk
smalle kavels met een breedte van 4,5 tot 7 meter.
Een van de oorzaken daarvoor was de hoge grond
prijs in het dicht bewoonde Nederland. De om
walde of ommuurde steden dwongen tot
compacte bouw.
Reeds in de zeventiende eeuw ontstond er door
toenemende economische groei en welvaart de
behoefte huizen te vergroten. Dat kon door ze te
verhogen of naar achteren uit te breiden, maar
wie zijn huis werkelijk allure wilde laten uitstra
len breidde het uit met nieuwbouw op een belen
dend perceel. Daarvoor werd doorgaans een
nieuwe representatieve gevel opgetrokken. Leeu
warden kent een dertigtal van deze 'dubbele' he
renhuizen, meestal uit de 18de eeuw. Een van de
opvallendste is het Vierssenhuis op Tweebaks
markt 64, dat onderdeel uitmaakt van het Pro-
vinsjehüs. Betreffende dit herenhuis zijn de
bouwrekeningen uit 1740 bewaard gebleven. Zij
geven een fraai beeld van de Leeuwarder architec
tuurgeschiedenis en decoratiekunst in de eerste
helft van de achttiende eeuw. Sytse ten Hoeve
doet verslag.
Onlangs kwam een onbekende afteelding aan het
licht, die een interessante aanvulling geeft op
onze kennis van de Grote of Jacobijnerkerk. De
vondst is te danken aan Sytse ten Hoeve, die hem
ontdekte in de verzamelingen van het Rijksmu
seum. De titel is: Rinske verlaat de kerk. Afge
beeld is een vrouw die in hevig geëmotioneerde
toestand, gevolgd door haar man, de Grote Kerk
uitloopt. De gravure is van de hand van Reinier
Vinkeles (1741-1816), graveur en boekverkoper te
Amsterdam, bekend illustrator van vele boeken.
Dit is een illustratie bij een boek van Adriaan
Loosjes Pzn. (1761-1818), auteur en uitgever te
Haarlem. Adriaan Loosjes was in zijn tijd een be
kende schrijver, die tal van boeken op zijn naam
heeft staan. Loosjes schrijft in zijn inleiding, dat
de schetsen volledig verzonnen zijn en geen ver
wijzing naar enige bestaande persoon bevatten.
Het interessante is nu, dat de tekening een gede
tailleerd beeld geeft van het interieur van de
Grote Kerk. Bernhard van Haersma Buma heeft als
kenner van de kerk de tekening met de werkelijk
heid vergeleken.
Op 11 oktober 2014 werd als onderdeel van 'de
Nacht van de Liefde' onder leiding van Majo Ti-
ghelaar een nachtwandeling gemaakt langs de
voormalige cafés, ontmoetingsplekken en andere
locaties die van belang waren voor de Leeuwarder
homogemeenschap. De veranderingen in de ver
houding tussen Leeuwarders en homo's is opmer
kelijk: in de achttiende eeuw werden ze nog aan
de wurgpaal om het leven gebracht en in 2008
stond onze burgemeester vol trots op het Leeu
warder skütsje als blikvanger van de Amster
damse canal-parade.
In dit artikel beschrijft Gerard Hendriksma de
periode 'in de kast' tot 1971. In een tweede artikel
zal hij de periode vanaf 1971 tot nu belichten.
