Het Vierssenhuis - Tweebaksmarkt 64
Lcovo.'in} LA.il
2 Sytse ten Hoeve
De fijnmazige kavelstructuur van de Ne
derlandse binnensteden ontstond in de
middeleeuwen en was in de zestiende
eeuw wel uitgekristalliseerd. De parcelle-
ring viel op door haar betrekkelijk smalle
kavels met een breedte van 4,5 tot 7 meter.
Een van de oorzaken daarvoor was de
hoge grondprijs in het dicht bewoonde
Nederland. De omwalde of ommuurde
steden dwongen tot compacte bouw. Ook
de maat van beschikbare balken, die een
kavel konden overspannen, speelde een
rol.
Reeds in de zeventiende eeuw ont
stond er door toenemende econo
mische groei en welvaart de
behoefte huizen te vergroten. Dat
kon door ze te verhogen of naar achteren uit te
breiden, maar wie zijn huis werkelijk allure
wilde laten uitstralen, breidde het uit met
nieuwbouw op een belendend perceel. Daar
voor werd doorgaans een nieuwe, representa
tieve gevel opgetrokken. Leeuwarden kent een
dertigtal van deze 'dubbele' herenhuizen,
meestal uit de 18de eeuw. Ze zijn met name te
vinden aan representatieve grachten en stra
ten, zoals de Nieuwestad, de Tweebaksmarkt
en de Grote Kerkstraat. Opvallende voorbeel
den zijn Grote Kerkstraat 31 uit 1716, het Klem
rinkhuis op Nieuwestad 61 uit 1747 en het
imposante, geheel nieuw gebouwde Catshuis
op Nieuwestad 49, uit 1810. Niet minder op
vallend is het Vierssenhuis op Tweebaksmarkt
64, dat onderdeel uitmaakt van het Provinsje-
hüs. Betreffende dit herenhuis zijn de bouwre-
keningen uit 1740 bewaard gebleven. Zij geven
een fraai beeld van de Leeuwarder architec
tuur en decoratiekunst in de eerste helft van
de achttiende eeuw.
Nieuwbouw 1740
De bouwheer Willem van Vierssen (1692
1782) verwierf in 1739 van de familie Boots
haak het pand dat ten oosten van zijn
familiehuis was gelegen. Hij liet beide pan
den in 1740 verenigen achter een nieuwe
dubbele voorgevel en met een dwarskap op
het voorste deel. Het pand kreeg een midden
gang achter een in Lodewijk XIV-stijl ver
sierde middentravee in de voorgevel. Aan de
achterzijde bleef zichtbaar, dat het complex
uit twee panden was samengesteld.
Ben Olde Meierink beschrijft de voorgevel
en het huis aldus: 'De lijstgevel is vijf tra
veeën breed en wordt aan de bovenzijde afge
sloten door een brede kroonlijst met forse
gesneden consoles, die de gootlijst onder
steunen en boven de middentravee verdub-
Console aan de deuromlijsting
Foto: Provinsje Fryslan (Klaas Pot)
beld zijn. De centrale ingangstravee is ver
fraaid met een in Lodewijk XIV-stijl gesneden
omlijsting met gecanneleerde platstukken
met rozetten en een kroonlijst op gesneden
consoles en erboven, rond het verdiepings
venster, met een rijke detaillering van karia
tiden en voluutvormig loofwerk en een
bekroning door een opzetstuk met kuif en
blind wapen. Onder het loofwerk is de date
ring 'ANNO 1740' aangebracht. Het beeldsnij
werk kan worden toegeschreven aan Jaan
Oenema. De deur vertoont grote gelijkenis
met de deur van Tweebaksmarkt 52; mogelijk
dateert de deur evenals de platstukken en de
kroonlijst daarboven uit de 19de eeuw. De
lichtgetoogde vensters (kozijnen 18de-
eeuws?) nemen per verdieping in hoogte af
en zijn voorzien van hanekammen. Brede
Voorgevel
Foto: Harry Drent
