PHILIPS
RADIO
Luistert
f 160.—
Lcovo.'in} LA.il
18
m*t PM ups Lutfspraksr
GRONINGERSTRAATWEG 6 bov.
hoek Bleeklaan Telefoon 2161
APARTE TOONKAMER
Sommige technische bedrij^es boden een eigen
product aan
Advertentie Leeuwarder Nieuwsblad, 16 juni 1928
politiek ongebonden omroep van te maken
naar Brits model, waar de BBC vanaf het aller
eerste begin het uitzendmonopolie bezat. Bij
zonder was ook de aandacht die de HDO al
besteedde aan de provincie. Zo ontstond na de
geslaagde Friese avond - die op 12 februari
1926 was uitgezonden - bij Vogt het idee van
de HDO Stedentochten, waarbij de program
ma's op locatie zouden worden opgenomen en
uitgezonden.
Zo vond op 15 november 1926 de eerste uit
zending uit het noorden plaats waaraan tal
van Leeuwarder ensembles meewerkten. De
drie ruimtes van Zalen Schaaf waren flink
bezet met leden en belangstellenden die niet
over een radio beschikten. De verslaggever van
de Leeuwarder Courant besloot juist zijn toes
tel op Hilversum af te stemmen om in de
eigen huiskamer de avond mee te maken. Het
was rustig in de ether zodat de lijnuitzending
uitstekend doorkwam. Wel liep het nogal om
vangrijke programma, dat 's avonds van 8-10
uur gepland was, enorm uit en eindigde de
uitzending pas rond middernacht met het
Friese volkslied, dat door de Arbeiders Mu
ziekvereniging Ons Genoegen werd gespeeld.
Met een grote variatie aan programma's,
waaronder veel muziek door onder meer het
eigen HDO orkest en uitvoeringen vanuit het
Concertgebouw, vulde de HDO de program
ma's op de zender van de NSF.
De gedeelde ether
Omdat deze programma's niet alle beschikbare
zendtijd vulden gaf de NSF als eigenaar van de
zender ook anderen de gelegenheid een pro
gramma uit te zenden. Zo sprak op 27 juni
1924 de minister van Financiën Colijn een uur
lang over de noodzakelijke bezuinigingen in
verband met de slechte financiële toestand
van ons land. Dergelijke uitzendingen toon
den de mogelijkheden van dit medium voor
het algemeen belang. Een eerdere uitzending,
in april 1924 met een lezing door de evangelist
Johannes de Heer, had echter onvoorziene ge
volgen doordat een aantal luisteraars nu vond
dat het tijd werd voor de oprichting van een
eigen christelijke vereniging voor draadloze
telefonie. Dit leidde op 15 november 1924 tot
de oprichting van de NCRV, waarbij de vereni
ging voor ƒ3000,- een jaar lang op de woens
dagavond zendtijd van de NSF huurde en
meteen besloot tot het uitgeven van het Chris-
Natuurlijk kwamen al vrij snel grote merken als
Philips en Erres met hun toestellen op de markt
zoals deze reclameposter uit 1927 laat zien
Collectie Aldert Toornstra
telijk Tijdschrift voor Radio als officieel orgaan
van deze omroep. Op 24 december vond al de
eerste radio-avond plaats, waarbij iedereen
die een ontvangtoestel bezat, werd verzocht
vrienden en kennissen uit te nodigen om zo
veel mogelijk personen in staat te stellen deze
belangrijke avond te volgen. Dit alles natuur
lijk tot grote woede van Vogt, die hiermee zijn
ideaal van één algemene neutrale omroep in
rook zag opgaan.
En inderdaad, nadat pater Van Ginneken op
24 september 1924 een lange rede voor de
HDO (in feite NSF) had uitgesproken, besloot
ook het katholieke volksdeel tot het vormen
van een eigen Katholieke Radio Omroepver
eniging, waarvan de eerste uitzending op 24
november 1925 plaats vond. Inmiddels was
duidelijk geworden dat de HDO toch ook niet
die algemene omroep bleek te zijn waar het
zich voor uitgaf. Met name het socialistische
deel van de bevolking herkende zich niet in de
'neutrale' programma's en dus vond men daar
ook de tijd rijp voor een eigen geluid in de
ether. Op 1 november 1925 werd de Vereniging
voor Arbeiders Radio Amateurs (VARA) opge
richt en op 7 november vond een eerste uit
zending plaats. Hoewel de door de overheid
ingestelde Commissie Posthumus adviseerde
om tot één neutrale omroep te komen, voel
den met name de KRO en de NCRV daar niets
voor en een nieuwe commissie adviseerde in
1926 dan ook een omroepbestel, waarin iedere
levensbeschouwing gelegenheid moest krij
gen haar beginselen uit te dragen.
Onderlinge haat en strijd
Deze ontwikkeling betekende voor de HDO -
inmiddels tot AVRO omgevormd - dat de Hil-
versumse zender voortaan met anderen moest
worden gedeeld en er dus minder zendtijd
overbleef. Dit leidde al snel tot onverkwikke
lijke propaganda, waarbij vooral de VARA, die
in 1926 op de zaterdagavond uitzond, het vaak
moest ontgelden. Zo werd het dringen op die
ene zender maar gelukkig werd in oktober
1927 een nieuwe moderne zender in Huizen
in gebruik genomen. Deze werd vervolgens
voor de KRO en NCRV bestemd, zodat
de Hilversumse zender nu door de AVRO en
