LUISTERVINKEN TE WAPEN!!!
WOENSDAG 25 APRIL AJ5, 8 UUR,
BIJEEN TE KOMEN IN HET
ORANJE-HOTEL TE LEEUWARDEN.
Alle luistervinken van den A, V. R. O., die het wel meenen
biet den on-£olitieken radio-omroep in Nederland, worden
dringend uitgehoodigd door het hoofdbestuur der vereeniging
„DE VRIJE LUISTERVINK" om
Toegang op vertoon van luistervinkkaart laatst halfjaar 1927
of le halfjaar 1928 der A. V. R. O., A. N RO en N. O, V.
Ernstige gevaren bedreigen onzen vrijen omroep en wij ver
trouwen er op dat zekerlijk Friesland, rijn echoone traditie getrouw,
in het geweer zal komen voor zijn Vrijheid.ditmaal niet
ter zee of te land maar IN DEN AETHER en dus tenslotte in
de binnenkamer van het huiselijk gezin 1
Sympathie-betuigingen uit Friesland worden inmiddels
gaarne ingewacht door. Ds. J. H. C. KATER te Wirdum (Fr.).
Telefoon Leeuwarden 5202.
OP FRIEZEN VOOR DE VRIJHEID IN DEN AETHER.
Het Hoofdbestuur der Ver. „de Vrije Luistervink**.
LeovdiiN) LA.il
Het behoud of het verkrijgen van een plaats in de ether leverde vaak felle 'strijd' op waarbij leden een
belangrijke rol speelden, blijkens een advertentie van 21 april 1928
VARA (deze laatste aanvankelijk slechts voor
een paar uur) kon worden gebruikt. In 1930
werd de zendtijd wettelijk geregeld door het
Radio-Reglement en het Zendtijdbesluit waar
bij elke omroep evenveel zendtijd kreeg toege
wezen. De AVRO vond dit als grootste
vereniging onjuist en wenste als algemene
omroep meer zendtijd want, zo vond men:
'de andere omroepen hadden niet zoveel tijd
nodig voor hun specifieke programma's zoals
kerkdiensten of propagandatoespraken.' Deze
omroep, die vrijwel de gehele Hilversumse
zender ter beschikking had, vond het niet
wenselijk dat de nieuwkomers ook program
ma's zoals concerten gingen uitzenden. Pro
gramma's die de AVRO al jarenlang had
verzorgd en dit, zo vond men, het beste kon.
Vooral het feit, dat de VARA vanaf mei 1930
evenveel tijd op de Hilversumse zender kreeg,
wekte bij de AVRO veel woede, terwijl ook
kranten als De Telegraaf en de Nieuwe Rotter-
damsche Courant zich negatief uitlieten over
deze gelijkberechtiging. Men verwachtte wei
nig van de toekomstige uitzendingen, omdat
deze (arbeiders)omroep geen geld genoeg zou
hebben voor uitzendingen die konden concur
reren met de AVRO-avonden. Zo bleek deze
omroep van Vogt eerder liberaal dan neutraal
te zijn.
In de nieuwe wet werd ook bepaald dat de
inhoud van wat werd uitgezonden, moest
worden beoordeeld door de zogenaamde
Radio Controle Commissie. Deze kon uitzen
dingen verbieden die een gevaar opleverden
voor de veiligheid van de staat, de openbare
orde of de goede zeden. Vooral de VARA werd
vaak het slachtoffer van deze censuur, waarbij
bijvoorbeeld niet alleen uitzending van De In
ternationale, maar ook van een toneelstuk als
De Moeder van Maxim Gorki (in een vertaling
van Bertold Brecht) werd verboden.
Radio kopen of bouwen
Hoewel het aantal bezitters van een radiotoe
stel wel geleidelijk toenam, bleef dat aantal de
eerste jaren nog vrij gering. De toestellen ble
ven nogal prijzig. Zo kostte een 4-lamps toe
stel in 1925 nog 175 gulden en moest voor een
eenvoudig apparaat in 1926 bij de firma Van
Keulen in de Sint Jacobsstraat - een speciaal
zaak in naaimachines - wel 165 gulden wor
den neergeteld. Daarvoor beloofde de
leverancier een 'zuivere weergave en geen sta
tions door elkaar, met twee jaar garantie', ter
wijl er ook gemakkelijke betalingscondities
van 10 gulden per maand mogelijk waren.
Ook hielden de fabrikanten, waaronder de
NSF, regelmatig demonstraties en konden be
langstellenden eind januari 1925 in gebouw
Irene op de Nieuweburen de allernieuwste
toestellen bewonderen met 's avonds een de
monstratie-uitzending vanuit het Concertge
bouw.
Handige lieden konden vaak goedkoper zelf
een radiotoestel in elkaar zetten, waarvoor de
bouwschema's en onderdelen inmiddels in al
lerlei zaken te koop waren. Zo leverde de firma
Electron op de Nieuwestad de benodigdheden
als condensatoren, transformatoren en gelijk-
richters aan voor het zelf monteren van het
model Elra. Natuurlijk verschenen er al gauw
advertenties in de krant waarin een 'technisch
persoon' tegen een geringe vergoeding zijn
hulp aanbood bij het bouwen van een toestel.
Omdat de omroepen gebaat waren bij een
snelle toename van het aantal radiobezitters
boden zij hun eigen bouwschema's en bouw
pakketten aan. Zo konden liefhebbers, die een
toestel volgens het AVRO-schema wilden bou
wen, terecht op een cursus bij radiotechnicus
Th. van den Akker in de Beijerstraat. Er hoefde
geen cursusgeld te worden betaald, alleen de
aankoop van onderdelen was verplicht. Ook
de VARA maakte reclame voor haar cursussen
waarop iedereen zijn eigen onberispelijk wer-
