CENTSAIE,
LeoVdlr^ LA.il
vervolg van pagina 20
21
Verdeeld over zes centrales
Natuurlijk bestond er in Leeuwarden bij meer
dere zaken belangstelling voor het exploiteren
van een centrale, want met zo'n 500 aanslui
tingen leverde het toch bijna 13.000 gulden
per jaar op, waardoor de investering van de
aanleg gemakkelijk terug werd verdiend. Wel
moest door de centrales een (kleine) bijdrage
aan de omroepen worden betaald voor de
doorgifte van de programma's. De concessie
werd meestal verleend voor vijf jaar en bij het
aflopen van de eerste concessieperiode in
Leeuwarden, in het voorjaar van 1937, telde de
stad nog ruim 3000 aansluitingen. Wel liep
het aantal aansluitingen iets terug doordat
langzamerhand meer mensen een radiotoestel
konden aanschaffen.
Natuurlijk gebeurde het wel eens dat
iemand zich clandestien via een aftapdraad
aansloot op een centrale, wat soms bij ande
ren storing gaf. Als zo iemand werd betrapt
werd hij veroordeeld voor diefstal van energie.
Leeuwarden telde uiteindelijk zes centrales:
Centrale West van Technisch Bureau Electroon
aan de Spanjaardslaan, Centrale Oost van
Mensink die eerst aan het Zuidvliet begon,
maar in 1931 vanuit een fraai nieuw pand aan
de Bleeklaan werkte, Centrale Huizum van ra-
dioburo Tieks (in de Schrans) en Adema, later
opgesplitst in Huizum Oost en Huizum West
en tenslotte nog Centrale Zuid van Nijhorst.
Natuurlijk bestond er in de stad ook een
centrale luistercommissie, waarin naast de
exploitanten ook vertegenwoordigers van de
omroepen zaten. Het was crisistijd en dus
werd in 1933 door de Leeuwarder commissie
besloten de werklozen en door de crisis ge
troffen abonnees een reductie op de contribu
tie te geven. Daardoor hoefden zij nu 25 cent
in plaats van 50 cent per week te betalen.
Vanaf 1936 werd in Leeuwarden ook een
derde station doorgegeven waarvoor weer 3
gulden aansluitingskosten moest worden be
taald, maar het abonnementsgeld werd niet
verhoogd. Op dit station werden vooral pro
gramma's van buitenlandse zenders doorgege
ven. Tussen 7 en 8 uur was er elke avond een
grammofoonplatenprogramma dat door één
centrale - hier de Radio Centrale Oost van
Mensink - werd verzorgd, maar door alle zes
doorgegeven. Het was daarmee eigenlijk het
eerste lokale radioprogramma, want naast
muziek werden regelmatig ook berichten
doorgegeven. Het redelijk populaire pro-
gramma werd met zorg samengesteld en
gepresenteerd door R.K. de Roos, die ook
regelmatig verzoeken van luisteraars hono
reerde.
De radio op bezoek
In de middag van 10 november 1928 arriveerde
een gezelschap van de AVRO met de trein uit
Stavoren op het Leeuwarder station. Een com
missie van ontvangst had zich op het perron
opgesteld om de tien dames en twintig heren
te ontvangen. Omstuwd door een nieuwsgie
rig publiek stapten de gasten in de gereed
staande auto's en voorafgegaan door het
Huizumer muziekkorps Volharding ging de
optocht door de stad langs de Nieuweweg en
de Tweebaksmarkt naar hotel De Nieuwe Doe
len. Langs de route stonden dichte drommen
mensen, wat een oud vrouwtje de opmerking
ontlokte ''t Lykt of de koaningin inhaald
wurde mut. Je loope hier wel hene, mar je
siene eigenlik nog niks. In paar meensen in
'n auto, dat ken je alle dagen wel sien.'
De belangstelling voor de AVRO-avond zelf
in de Harmonie was ook overweldigend. Er
waren door de Friese AVRO-luistervinken
meer dan 2000 kaarten aangevraagd maar met
zo'n 900 bezoekers was de zaal stampvol met
vrijwel uitsluitend AVRO-leden. Ze wilden nu
wel eens zien wat ze anders alleen door mid
del van de radio konden horen, zoals de leider
van de omroep Willem Vogt, de programma
leider Louis Schmidt en het omroeporkest ge
leid door Nico Treep. Voortdurend klonk er
een enthousiast applaus van het aandachtig
luisterende publiek, dat wel vond dat de mu
ziek nu veel gaver en zuiverder klonk dan
thuis uit de luidspreker.
In april van het volgende jaar vond in een
bomvolle Harmoniezaal een tweede Steden-
avond plaats met vrijwel dezelfde gasten en
leden van de AVRO-staf. Naast enkele muzi
kale nummers waren er natuurlijk de nodige
propagandaspeeches en verzoeken de omroep
financieel te steunen. Overal werden inmid
dels plaatselijke afdelingen van de vier om
roepverenigingen opgericht. Deze hielden nu
De firma Mensink liet aan de Bleeklaan een fors en stijlvol winkelpand met werkplaats en bovenwo
ning bouwen, onder meer geschikt voor zijn Radio Centrale Oost