Eens een patriot,
altijd een patriot...
De Ernst Casimir en andere
Finse scholen
Nog meer jeugdfoto's van
Mata Hari?
LrfOVflïK
Op zaterdag 22 april 2017 was Arjen Lubach te gast
in het NTR-programma Verborgen Verleden.
Samen met redacteur Jan Faber dook hij in zijn
familieverleden. De opnamen in het Historisch
Centrum Leeuwarden vonden plaats op 6 juli van
het jaar ervoor.
Zoals verwacht bleef er maar weinig over van
de in totaal twee-en-een-half uur opnametijd. Dit
heeft in de eerste plaats te maken met de opzet
van het programma, dat is geënt op de succes
volle Britse BBC productie Who Do You Think You
Are. In het programma wordt een bekend persoon
gevolgd tijdens zijn of haar speurtocht naar zijn
of haar familieverleden, waarbij getracht wordt
om opgediepte feiten zoveel mogelijk in histo
risch perspectief te plaatsen.
Helaas kon uit vooronderzoek naar Arjens
mannelijke afstammingslijn geen betrokkenheid
bij een 'turning point in history' worden aange
toond. Evenmin kon aansluiting bij een bekende
figuur worden gevonden. Zelfs de vraag over de
exacte plaats van herkomst van de familie Lubach
kon niet met honderd procent zekerheid worden
beantwoord. De Leeuwarder stamvader van Arjen
was naar alle waarschijnlijkheid een Duitse of
Zwitserse huurling.
In Leeuwarden hebben drie Finse schoolgebou
wen gestaan; eentje is er nog over, zij het inmid
dels met een andere functie. Eind jaren veertig
van de vorige eeuw werden de scholen 'besteld' en
geïmporteerd uit Finland. Een bescheiden ant
woord op de enorme behoefte in die tijd aan les
ruimte. In het artikel de bijzondere geschiedenis
van deze panden, inclusief enkele persoonlijke
ervaringen van een oud-leerling.
Direct na de oorlog was er een enorm tekort
aan lesruimte. Vanaf 1937 was de bouw van scho
len stopgezet en bestaande schoolgebouwen wer
den gebruikt voor militaire doeleinden,
huisvesting van evacuées of voor andere functies,
soms met de nodige beschadigingen tot gevolg.
Nieuwbouw direct na de oorlog was lastig door
een tekort aan geld, materiaal en arbeidskrachten.
En als dat allemaal wel voorhanden was, lag de
prioriteit toch vaak bij woningbouw.
Naar aanleiding van het artikel Een derde jeugdfoto
van Greetje Zelle? in Leovardia 53, is er in de (so
cial) media flink discussie gevoerd. Sommige des
kundigen achtten het goed mogelijk, dat op de
betreffende foto de kleine Mata Hari staat afge
beeld. Anderen bestreden dit met verve.
Een oud-geschiedenisleraar uit Mantgum
maakte een aantal verstandige opmerkingen: 'Er
wordt de afgelopen tijd veel gesproken over een
aantal jeugdfoto's van Margaretha Zelle. Mag ik ei
genlijk eens de conclusie trekken dat er geen
jeugdfoto's van Margaretha zijn? De schoolfoto,
waarop ze als meisje staat afgebeeld, bevat nog
zoiets als een herkenbaar gezicht, maar de foto's
van de Groningerstraatweg en die van Over de
Kelders kun je toch geen jeugdfoto's noemen? Je
ziet een meisje, of beter, je ziet de vorm van een
meisje, lange jurk, hoedje, maar een gezicht is
niet herkenbaar. Waarom noemen we deze foto's
dan jeugdfoto's van Margaretha Zelle?'
VéL.
