I8
Hidde Nijland en Adriana Nijland-Volker door Jozef Israëls Collectie Museum Hindeloopen
groeide Hidde Nijland op. Na de Bewaarschool
en de Stads Burgerschool ging hij op 1 augus
tus 1865 naar de Franse Kostschool voor jonge
heren (hoek Sint Jobsleen-Tournooiveld). Op
deze school werd men goed opgeleid in inter
nationaal handelsverkeer: een opleiding waar
Hidde Nijland later nog veel aan zou hebben.
In 1878 verliet hij Leeuwarden. Hij ging naar
Londen alvorens zich als koopman in Dor
drecht te vestigen. Daar trad hij op 28 april
1880 in het huwelijk met Adriana Volker. De
keuze voor Dordrecht was niet toevallig: zijn
moeder Johanna Heck was er geboren, en haar
vader was net als Hiddes vader poelier van be
roep.
Hidde Nijland werd handelaar in bindrot-
ting: rotan en bamboe voor het maken van
manden, meubelen, zeisen, zwepen en andere
producten. De handel ging goed, en Nijland
begon met het aanleggen van een kunst- en
antiekverzameling. Aanvankelijk was hij erg
geïnteresseerd in Hindelooper (volks-)kunst.
In 1896 was deze collectie al zo groot gewor
den dat Nijland een complete Hindelooper
kamer kon inrichten. Maar niet alleen de Hin
delooper kunst had zijn interesse. Zo kocht hij
in 1892 onder andere werken van Breitner en
Vincent van Gogh. Van Gogh was twee jaar eer
der overleden en Hidde Nijland was een van
de eersten die de artistieke waarde van zijn
schilderijen zag. In 1895 zorgde hij er al voor
dat het werk van Van Gogh tentoongesteld
werd. Op 14 en 15 december van dat jaar had
hij een tentoonstelling in de Foyer van de Har
monie te Leeuwarden waar werk van Jozef Is
raëls, Jacob Maris, Johannes Bosboom, Anton
Mauve, Jan Toorop en andere kunstenaars
werd getoond. Misschien hing er toen ook wel
werk van Van Gogh aan de muur zoals eerder
dat jaar bij een tentoonstelling in Den Haag.
Het waren niet alleen kant-en-klare kunst
werken die Hidde Nijland kocht. Hij gaf soms
ook opdrachten. Bijzonder was een inzame
lingsactie in 1896 waarmee Nijland een portret
voor Paul Kruger hoopte te financieren als
huldeblijk aan Transvaal. Cecil Rhodes was uit
op het goud in die regio en had daar een on
succesvolle militaire inval gedaan, de zoge
naamde Jameson Raid. Het plan kon op
weinig bijval rekenen, maar in de jaren die
volgden kon Zuid-Afrika op steeds meer steun
vanuit Nederland rekenen, en van andere lan
den. In 1900 werd in Parijs de wereldtentoon
stelling georganiseerd. Zuid-Afrika deed mee
Portret van Hidde N'jland door Jan Toorop
Collectie Dordrechts Museum
en gebruikte het evenement om propaganda
tegen de Britten te maken. De Tweede Boeren
oorlog was op dat moment gaande, en het was
niet helemaal zeker of alle getoonde objecten
wel veilig terug konden komen. Hidde Nijland
besloot de hele collectie over te nemen. In
1902 opende hij daarmee het Zuid-Afri-
kaansch Museum in Dordrecht. De aankoop
van de collectie leverde hem een lofdicht op
dat op 3 november 1900 in Het Nieuws van den
Dag werd gepubliceerd. Het is een acrosti
chon:
Het feit beslecht. De Republieken
In naam van Engeland doodgetrapt!
De Vrijheid met gekorte wieken!
Deo juvante erbij gelapt!
Een schat bevat 't Parijsche wonder.
Nooit word' geduld, dat die verdwijn'!
IJl voort! Straks gaat „de Boer" ten onder!
Laat 't Paviljoen geen Praalgraf zjjn!
Aanbidding zag men daar om Kruger's beeld,
zoo heilig.
Neen, 't is geen rijke Brit, die 't koopt! God
dank, 't is veilig!
De „Broeder van het Noord" kwam, zag en
overwon!
