Het einde van Nederlands oudste platenzaak
Sian Wierda
Na goed 93 jaar viel in Leeuwarden het
doek voor de oudste platenzaak van Ne
derland: Poortmusic. De twee zussen Jea-
nette Sambrink-Wilkes (1960) en Sophie
Kooistra-Wilkes (1969) sloten op 1 januari
2018 definitief hun muziekwinkel aan de
Voorstreek.
De wortels van Poortmusic liggen
niet in Leeuwarden, maar aan de
Voorstraat in Harlingen. Daar
begon Haring August Poort (1903
1972), bekend als Harry, in 1924 een muziek
winkel. Hij kwam uit een ondernemend
gezin. Naast zijn vader dreven ook vier broers
een zaak in deze stad. Harry werd specialist
als het om grammofoonplaten ging en ver
kocht ook draagbare 'spreekmachines' (kof
fergrammofoons). De meeste grammofoon
naalden moesten snel worden vervangen
om grijsdraaien te voorkomen, daar zat een
goede handel in.
Vanaf 1927 bracht Poort elke maand een
Gramophoongids uit. In één van de oudste
gidsen beveelt Poort 'nieuwe Amerikaansche
dansplaten' aan, zoals Take your Finger out of
Your Mouth van trompettist Phil Napoleon.
'In verschillende landen houdt men er speci
ale gramophoon-concertzalen op na. Zoover
zijn we in Holland niet. Doch komt U bij ons:
wij spelen U gratis alle gewenschte platen
voor!' In de etalage lagen kleine instrumen
ten zoals mondharmonica's en fluiten, ach
terin de winkel was een showroom met
grotere spullen zoals accordeons en grammo
foons.
Sophie Kooistra-Wilkes: 'In 1937 schreef
Poort zich in Leeuwarden in, hij zag daar
meer perspectief. Poort was er de eerste die
bakelieten platen verkocht, maar had ook nog
instrumenten en bladmuziek te koop.' Poort
liet speciale luistercabines installeren, waar
sommige 'klanten' misbruik van maakten
door er stiekem lp's in mee te smokkelen.
Poort vernieuwde
In Leeuwarden werd de zaak bekend door de
bioscoopreclame: Hest ut hoort, 't is un plaat
fan Poort. Harry woonde boven zijn winkel en
bouwde een goede reputatie op in de stad,
maar hij werd langzaamaan ouder. 'In augus
tus 1967 kochten mijn ouders de winkel van
hem. Zij behielden wel de naam Poort', vertelt
Sophie. Haar ouders Jeep Wilkes (1928-1996)
en Swanny Hemmes (1933) hadden daarvoor
een muziekwinkel in Dokkum: De Artiest.
Oorspronkelijk kwamen zij uit Groningen.
'Het was wennen in Friesland. "Hast ek 'n
nuddel?" snapten ze niet en ook "oargelmu-
Het pand van Poorts Muziekhandel in 1955
syk" was een onverstaanbaar woord', zegt So
phie. Het echtpaar Wilkes voer een andere
koers dan de oude eigenaar. 'Poort verkocht
ook snaren en bladmuziek, maar daar werd
mijn vader helemaal gek van.' In plaats daar
van besloot Wilkes radio's en platenspelers
aan te bieden. 'Poort zag daar helemaal niets
in', weet Sophie. Maar in één weekend ver
kocht haar vader twee platenspelers en een
stel luidsprekers, waarmee hij 300 gulden
verdiende. 'Daar zou je erg veel bladmuziek
voor moeten verkopen. Toen zag Poort ook in
dat het een goede keuze was.' Harry Poort kon
moeilijk afscheid nemen van de winkel en
bleef nog lang bijspringen. Nadat Poort in
maart 1972 overleed, sprak het echtpaar Wil
kes in een rouwadvertentie zijn waardering
uit: 'Wij verliezen in hem een Vader.'
In 1977 volgde een grote verbouwing. Toen
werd ook het pand Korfmakersstraat 7 bij de
winkel getrokken. 'Het interieur was heel
retro. Er lagen toen nog sigaretten voor de
klant op tafel, dat was beleefd.' Sophie heeft
talloze herinneringen aan deze tijd. 'Wij had
den een konijn, dat mocht 's nachts door de
winkel lopen. Maar het beestje vrat kabels
door en de dag erna konden wij geen muziek
afspelen.' De jaren tachtig waren succesvol en
de winkel had zo'n tien man personeel. 'Mijn
moeder wilde eerst niet met cd's beginnen',
vertelt Sophie. Maar toen ze op bestelling een
doosje cd's aanschafte dat bij de kassa kwam
te liggen, bleek men het reuze interessant te
vinden. Vroeger werd er veel klassieke mu
ziek verkocht. 'In mijn begintijd verkochten
wij rond Pasen jaarlijks wel drie- tot vierhon
derd opnames van de Matthauspassion.'
De zussen Wilkes
'In 1979 is mijn zus Jeanette in de winkel be
gonnen als hulp, tien jaar later ben ik zelf in
gestapt', zegt Sophie. 'We kregen geen
zakgeld, we moesten ervoor werken.' Het
