VAN DE HAK OP DE TAK
DOOR LEEUWARDEN
9
'T KLEINE KRANTSJE
De mooie kermissen van vroeger
Tegenover Luilekkerland wordt
op dit moment het hoekhuis ge
sloopt van de Nieuweburen en
de Opgang, tegehjk met het be
lendende pand aan de Nieuwe
buren. Daarmee komt er een
eind aan het bestaan van het
buurtje met de wonderlijke
naam Achter de Witte Hand,
want zonder deze beide laatste
huizen, bestaat dit steegje ge
woon niet meer. In feite is het
al langer verdwenen; de slopers
hebben hier de laatste maanden
zodanig huisgehouden, dat er al
enige tijd van een Achter de
Witte Hand geen sprake meer
kon zijn op een paar na zijn
nu alle huizen tussen de Opgang
en het Schoenmakersperk met
de grond gelijk gemaakt. Dat
hoekhuis van de Nieuweburen
en de Opgang moet in vroeger
jaren als uithangteken een witte
hand hebben gehad; vandaar
heetten de huizen, die echter dit
pand werden gebouwd: Achter
de Witte Hand. Het uithangbord
is al wie weet hoe lang geleden
verdwenen, de straatnaam bleef
bestaan en prijkte nog kort ge
leden op de muur tussen het
steegje en het plein van de oude
ulo-school. Maar ook dat muur
tje is er al niet meer: wie nu
over de Nieuweburen loopt ziet
hier een grote vlakte, waarop
straks, aansluitend aan de even
eens zeer breed geworden Groe-
neweg, een nieuwe royale weg
kan worden aangelegd.
Afbreken en opbouwen het
gaat altijd door. Maar gelukkig
wordt er ook nog wel eens wat
(ouds| gerestaureerd. Met Lui
lekkerland bijvoorbeeld schiet
het al heel hard op: misschien
komt deze restauratie aan het
eind van dit jaar wel klaar. Vier
woninkjes zijn al practisch ge
reed; ze hebben en dat is toch
wel leuk sanitaire voorzienin
gen, die dit buurtje nimmer
heeft gehad. De belangstelling
van de kant van toekomstige
huurders schijnt nogal groot te
zijn, maar de huren zullen wel
aardig pittig zijn.
Een ander verheugend restaura
tienieuwtje: de financiering van
de restauratie van het Boshuizen
Gasthuis is rond: zodra Luilek
kerland klaar is zal ook dit schil
derachtige gasthuisje in het hart
van de Leeuwarder binnenstad
worden aangepakt.
En dan de Oldehove in het
begin van het volgende jaar
komt de toren in de steigers te
staan. Dat betekent nog niet,
dat er dan ook direct met een
restauratie begonnen wordt,
maar heel lang zullen de her
stelwerkzaamheden toch wel
niet meer cp zich laten wach
ten.
Op de rse juli r939, nu precies
dertig jaar geleden dus, brak er
brand uit in het pand van het
Nationaal Reddingsleger aan de
Tuinen, waarbij enkele bij het
leger horende meisjes op het
nippertje het vege lijf konden
redden. Al vrij spoedig bleek,
dat de eigenaar van het pand,
de bouwkundige S., de brand
had gesticht. In de enge ruimte
tussen zijn en het belendende
pand had S. een vernuftige in
stallatie gebouwd met ongeblus
te kalk, celluloid en fosfor
door „ais voorbijganger" argeloos
aan een touwtje te trekken, kie
perde de installatie om en ont-
Tuinen 7: bijna dooi
brand verwoest
stond de brand. De rechtbank
veroordeelde S. tot een gevan
genisstraf van vier jaar, maar in
hoger beroep voor het Hof werd
er niet minder dan vijftien jaar
tegen de brandstichter geëist.
Het werd tenslotte een arrest
van zeven jaar.
Stadgenoot C. K. moest bij solli
citatie kleine test afleggen en
ook simpel rekensommetje ma
ken: hoeveel is 9 x 9? 's Avonds
thuis, nog eens alles rustig over
denkend, realiseerde hij zich, dat
hij 82 had ingevuld. Maar dat
had toch 8r moeten zijn? Stom
me fout! Toch kreeg K., die zich
in veld van 23 concurrenten al
kansloos achtte, oproep om te
rug te komen. En tot zijn ver
bazing kreeg hij de baan! Maar
mag ik nog wat vragen zei hij
toen. Hoe kunt u mij nemen,
terwijl ik toch een fout heb ge
maakt. 9 x 9 is toch 8r en ik
heb 82 ingevuld. Jazeker, ant
woordde de directie, weten we
wel, „mar jou waren er het
dichtste bij
gewicht, ja te veel om op te
noemen. En weet je wat zo heer
lijk is? Die fijne geur van pof
fertjes en wafels, fruit en ijskar-
kes vermengd met die typische
reuk van de stoom-machine der
caroussels van Wolf en Nizet.
Een unieke geur, niet te vervan
gen. Krek as natuurbutter. Oek
niet.
De kermis op 't plein is prak
tisch gebouwd. Als 't ware in
twee groote vierkante blokken.
Een wandeling in de vorm van
een 8 brengt ons dus langs alle
bezienswaardigheden.
Op het pleinsje, tussen „Mercu-
rius" en „Amicitia" staan de
zware materiaal-wagens van
Wolfs en Nizet. Wanneer we
eindelijk ons kermis-dubbelsje
hebben verboemeld, dan binne
het disse wagens die ons, jon
gens, nog een groote napret ver
schaffen. Deur van de eene wa
gen op de andere te klauteren
of op die zware kettingen te
schommelen. En vansels, je
naam en woonplaats der op te
schrieven met een stompke pot
lood. De naam wudt dus lezen
deur jongens in Alkmaar, Breda
ja, van overal, 't Hele land deur.
Over kermis-dubbelsje gespro
ken. Lieve deugd, wat konnen
je daarvoor al niet krije. Je
draafden natuurlijk allereerst
naar de draaimolen van Panbak-
ker. „Voor 'n sent oppe lieuw"
seiden we dan. Maar ik gaf
meestal de voorkeur an een
peerd. Sun „appelschimmel". En
dan onder 't draaien, inne stijg
beugels staan, anne leidsel rukke
en maar andrieve.hup vTuit
hort sik As 't eindsignaal,
de draaimolen bel, luidde, dan
was je beginkapitaal geslonken
tot 90%. Dan een ieswafelsje bij
Cladder of Piet v. d. Laan, oek
één cent. Vervolgens een olie
koek. Eén cent. As je 't een beet
je economisch uutkiende, kon
nen je ro keer lol hewwe van
je dubbelsje.
Maar late we es een kuierke ma
ke over de kermis om te kieken
wat voor moois ze ons dit jaar
brengt. Hier, achter de Beurs,
een schouwburgtent, met meest
ernstige stukken. Zoals: „op
hoop van zegen" van Heij er-
mans, „Mottige Janus" van Jus
tus van Maurik, „de Vodde-
raper van Parijs" e.d.
Voor 't weeshuus twee draaimo
lens. Ze wudde draait deur
„paardekracht" in de letterlijke
zin. In dit geval dus heusche
paarden als trekdier. De arme
dieren loope van 's middags 2,
tot 's avonds ro, elf uur, toe-
sjöer in 't rond. Zou nou mis
schien onder dierenmishande
ling valle, toen 1912) heel ge
woon; krek as trekhounen vóór
of onder zwaar beladen karren.
Verder 't Zaailand vervolgende,
voor de H.B.S. hebben we hier
allereerst het koek-bakkers-tent-
sje. Speciaal iets voor de jeugd,
't In me tenminste nooit opval
len dat de burgemeester, wet
houders of andere „hoge Pieten"
zich met disse sport bezig hiel
den. En.wat hewwe hier?
Admiraal Wilson! magge we de
explicateur gelove, dan is admi
raal Wilson de sterkste man van
Europa, mitsgaders een onover
winnelijk worstelaar. Hoe 't
komt, dat een beroemd admiraal
op de kermis verzeild raakt? 't
Ja, misschien aangespoeld? 'k
Weet het overigens oek niet.
Geliekenis
Wel weet ik dat deze admiraal,
met zijn getatoueerde en ge-
kruuste armen voor de borst,
een frappante geliekenis ver
toont met een zeer bekende Liw-
wadder medeburger. Die, wan
neer de kermissen achter de rug
zijn, een bete broods tracht te
verdienen met het maken van
straatmuziek, in meer afgelegen
wijken der stad en in de stillere
straten want, de Liwwadder vroe-
devaderen n.l. zijn gespeend van
eenig muzikaal gevoel, weten
zijn muzikale talenten niet naar
waarde te schatten en weigert
categorisch hem hiervoor een
vergunning te verstrekken. It 't
niet zóó, dat een profeet in eigen
land nooit wordt geëerd? Niet
temin zet medeburgers, krach
tens zijn friesche koppige aard,
zijn licht beslist niet onder de
korenmast, maar blijft doorgaan
met het maken van de schoon
ste solo's uit een piston, waar-
uut normaliter een enorme groo
te rooie zakdoek puilt; als ge
luidsdemper. Je wete nooit pre
cies waar die verrpliesje uut-
hange. Soms wordt het geheel
uutbreidt tot een éénmans-or
kest" met op de rug een turk-
sche trom en een breed gerande
cowboy-hoed met een rand bel
letjes. Door nou, tijdens en on
der 't pistoneeren, uitdrukkelijk
„ja" te knikken of „nee" te
schudden ontstaan er, u raad
het al, lieflijke teere klankjes.
Maar afijn, late we niet afdwa-
le. Terwiel explicateur voor
noemd, met verve, enthousias
me en luider stemme blijft deur
gaan de bijzondere capaciteiten
van Sir Wilson te verkondigen,
laat deze, ongevoelig voor vlei
erij, sien blikken ongeinteres-
seert dwalen over de menigte,
die hem vol bewondering aan
gaapt.
Krachttoeren
De loftuigingen binne ten einde
en het geacht publiek stroomt
de enkele vierkante meters jute-
tent binnen. De krachttoeren, je
hore het buten, verwëkke een
daverend applaus. Het hoofd-
numer is een partij worstelen
met een „vrijwilliger" uut het
publiek. Een rijksdaalder belo
ning voor wie de onoverwinne
lijke kan overwinnen. Boze ton
gen beweren, dat Admiraal Wil
son eens in een zodanige onont
koombare omknelling zat van
een pootige boerenjonge, dat hij
in arrenmoede sien tegenstander
in 't oor fluusterde: „Och buur
man, buurman, laat je asjeblieft
valle, want 't is mien brood".
K.
Op de vijftiende juli was het 27 jaar geleden, dat vanuit het concentratiekamp Westerboik de eerste Nederlandse joden naai
Polen weiden gedeporteerd. In diezelfde tijd in 1942 dus werd in Leeuwarden deze foto gemaakt van leerlingen van
H.B.S. erf Gymnasium, die op last van de Duitsers bij elkaar waren gebracht in wat toen het Joods Lyceum weid genoemd.
Verscheidene van de op deze foto voorkomende leerkrachten en leerlingen zijn later eveneens via Westerbork naar Polen
gedeporteerd en door de Duitsers vermoord.
Van links naar rechts, op de eerste rij, zittend: Mej. G. Frank, lerares, mej. R. Weijl, S. E. Cohen, mej. J. de Wit, H. Beem,
leraar, mej. S. de Jong, A. Beekman, leraar, E. Hoek, leraartweede rij: Van dei Roer, leraar, L. Cohen, Coster, leraar, mej.
B. Cats, W. Velleman, mej. B. de Bruin, S. Stoppelman, D. de Wied, D. Muller, A. Kuyt, conrector, L. de Wied, W. Kuyt,
mej. 1. Rozenberg, mej. S. de Wied, B. Cohen, mej. M. Kats, H. Reindorp, congierge, L. Leefsma; derde rij: A. Krammer,
M. Woudstra, J. de Jonge, S. Turksma, A. Israels, J. de Vries; vierde rij: M. Troostwijk, mej. S. Stoppelman, mej. S. Kuyt,
P. Dwinger, mej. E. Pinto, mej. H. Troostwijk, J. Israels, mej. G. Velleman en mej. R. Feitsma.
