Deze maand dertig jjaa
WITTE HEL BRENGT ZWi
IN GESCHIEDBOEK ELFS1
T KLEINE KRANTSJE
HET IS DEZE MAAND PRECIES DERTIG JAAR GELEDEN, DAT EEN WITTE HEL EEN ZWARTE BLAD
ZIJDE SCHREEF IN HET GESCHIEDBOEK VAN DE BEFAAMDE FRIESE ELFSTEDENTOCHTEN. MET
VOOR DE EERSTE MAAL NIET LUTTELE HONDERDEN, MAAR ENKELE DUIZENDEN DEELNEMERS
ZO VEELBELOVEND BEGONNEN, VERKEERDE HET ELFSTEDENFESTIJN VAN DE 30e JANUARI 1940
IN EEN SPORTTRAGEDIE, DIE HAAR WEERGA NIET HAD. EEN FELLE SNEEUWSTORM WIERP DE
DOOR HET SLECHTE IJS AL ZWAAR BEPROEFDE DEELNEMERS BIJ TIENTALLEN UIT DE STRIJD EN
TOEN AAN HET EIND VAN DEZE DONKERE EN BITTERKOUDE WINTERDAG DE BALANS WERD OP
GEMAAKT, BLEKEN MAAR 125 VAN DE 688 GESTARTE WEDSTRIJDRIJDERS EN NIET MEER DAN 29
VAN DE 2716 GESTARTE TOERTOCHTERS DE RACE TE HEBBEN VOLBRACHT.
Bovendien beleefde het in de scha
duw van de Oldehove saamgepakte
publiek nog de teleurstelling van een
uiterst chaotische finish van de eer
ste groep van vijf en van het zonder
strijd, maar arm in arm over de eind
streep gaan van een achtervolgende
groep van vier,
NOG VEEL VERDRIETIGER
Maar nog veel verdrietiger bij dit
alles was het niet te verontschuldi
gen feit, dat verscheidene deelne
mers gebruik van auto's hadden ge
maakt om - nog deelnemend aan de
tocht! - van de ene naar de andere
stad te komen.
Jazeker, in de herinnering van de
3404 Elfstedenridders, die op de
vooravond van de oorlog aan deze
monstermarathon hebben meege
daan, is de Elfstedentocht van '40
blijven voortleven als een beproeving
van de ergste soort. Vrijwel op het
van Staveren. Maar daar boog het
traject omhoog en pal in de on
barmhartig koude wind optornend,
ijs, honderden anderen evenwel zet
ten door, fel en verbeten vechtend
tegen de woeste elementen.
hele, 200 kilometer lange traject
was het ijs bijzonder slecht en bij
een tien tot dertien graden vorst
bleef het de hele dag bar en bar
koud.
Een harde, noordoostelijke wind
deed het machtige schaatslegioen na
de start op de Zwette bij Schenken
schans snel voortjagen in de richting
werd het verdere deel van de tocht
voor de deelnemers een ware ver
schrikking.
Nog voor het begin van de middag
begon het te sneeuwen en later
werd het rijden over de volgestoven
vaarten van het Bildt een zaak van
vallen en opstaan. Honderden deel
nemers stapten ontmoedigd van het
Geschrokken van de verontrustende
berichten, die het hoofdkwartier in
de Groene Weide in Leeuwarden
bereikten, besloot het Elfstedenbe-
stuur een aantal autobussen te char
teren om de uitgevallen en verkleum
de rijders op te pikken uit de witte
hel van het Bildt en toen bleek, dat
tegen het vallen van de avond nog
steeds tientallen drieste doordou
wers bleven doorzwoegen, moesten
de organisatoren het besluit nemen
de finish te verleggen van Leeuwar
den naar Wier, even ten noorden van
Franeker.
Intussen waren - even na half vijf -
de eerste wedstrijdrijders in Leeu
warden gearriveerd, maar welk een
teleurstelling bracht hun aankomst
onder de duizenden toeschouwers
op de bolwerken bij de finish! In
de onbeschrijflijke chaos, die er op
het binnenkomen van dit eerste
vijftal volgde, raakte iedereen het
oog op de rijders kwijt, zodat er door
het gekrakeel over de juiste uitslag
geen plaats meer was voor gejuich.
Vrijwel de hele wedstrijd hadden die
vijf op kop gelegen - Auke Adema
uit Franeker, Dirk van der Duim
uit Warga, Cor Jongert uit Alk
maar, Piet Keizer uit De Lier en
Hier staan ze, de Grote Vijf van Veertig - van links naar rechts: Auke Adema, Sjouke Westra, Cor Jongert, Dirk van der Duim en Piet Keizer. Adema was de man, die de afspraak vergat en in het
zicht van de finish vluchtte, Cor Jongert eiste de overwinning voor zich op omdat hij als eerste z'n kaart liet afstempelen, Piet Keizer was werkelijk het eerst door de finish gegaan.
