STAD LEEUWARDEN ONTSTAAN IN
WOESTEND VAN VEEN EN SOMPEN
BOLmnn
JUWELIER
Uit de stads- en dorps-
kroniek van Dr. w
5
De man van nu
Zil citie T^rantsje leest iedereen
We mogen aannemen, dat de
lezers van 't Kleine Krantsje er
bekend mee zijn, dat de uitgever
ervan zo voor en na tal van
publicaties het licht heeft doen
zien met betrekking tot de
traditionele, vermaarde en soms
ook beruchte Elfstedentocht op
de Schaats, die, hoewel een
specifiek Fries Gebeuren, tot ver
over de grenzen van het Friese
Land, bekend is geworden als één
der grootste sportmanifestaties
van ons land.
Nü wil ik het in dit artikel niet
hebben over de Elfstedentocht op
de schaats, doch wel over de
Friese Elf Steden.
LEVWERD
Voor hen die in het bezit zijn van
lectuur over de Elfstedentochten
en met name voor degenen die de
tocht al eens hebben gereden of
het plan hebben het eens te doen,
als het tenminste ooit zover
komt, lijkt het mij wel interessant
om iets meer van de Elf steden te
weten. Ik wil dan hierbij die elf
steden, hoewel in beknopte zin
eens onder de loup nemen, en
beginnen met Frieslands Eerste
stad Leeuwarden, door vele
stadsjers Luwadden genoemd en
in het ver verleden onder
verschillende benamingen aange
duid als Levwert, Leovardie,
Lintarwde, Liuwerdia, Liward,
Lindward, Lienward, Lewerdie,
Lewerden, Liewerd, Liouwert,
Ljouwert, Leeuwarden.
In perceel 43 aan de Grote
Kerkstraat bevindt zich in de
gevel een gedenksteen met de
afbeelding van een stins en het
onderschrift:
Aed Levwerd, 1171, vernieuw
1762.
Hoewel we ons dat maar moeilijk
De gevelsteen Aed Levwerd in
het perceel 43 in de Grote
Kerkstraat.
kunnen voorstellen, is er eens een
tijd geweest, dat waar nu de stad
Leeuwarden in al zijn geledingen
groeit en bloeit een dikke laag ijs
de aardboden bedekte, welke
wordt aangeduid als de Grote
Ijstijd.
Volgens gegevens van bodemon
derzoekers zou die ijstijd hebben
bestaan omstreeks 7 k 8.000 voor
onze jaartelling. Vele honderden
jaren daarna verdween die ijslaag
en bleef er alleen onvruchtbaar
land en water over.
En daar in die woestenij van
veen, sompen, bos en water
ontstond aan de oever van de
aloude Burdine of Middelzee het
eerste begin van de stad Leeu
warden. Mogen we de oude
kronieken geloven, dan zou het
de uit het Perzische Benedicta
Fresia afkomstige Prins Friso
zijn geweest die omstreeks 350
voor Chr. ongeveer op de plaats
van de bekende toren de
Oldehove, een tempel met een
priesterschool stichtte, onder de
naam Aula Dey, hetgeen bete
kent "Gods Hof'.
FRISO
Deze Prins Friso kwam met zijn
beide broers Saxo en Bruno, na
uit hun vaderland te zijn
verbannen, na vele omzwervin
gen uiteindelijk in de Lage
Landen aan de Zee aan. Terwijl
zijn beide broers een ander
heenkomen zochten, vestigde
Friso zich aan de oever van de
Middelzee. Zijn volgelingen die
met hem mee gekomen waren,
mannen, vrouwen en kinderen,
zetten zich hier blijvend neer aan
de samenvloeiing van de Ee-
stroom en de Burdine. En daar
stichtte Friso de tempel met de
priesterschool Aula Dey, Gods
Hof, Oude Hof, Oldehof, Olde
hove. Van Prins Friso wordt
aangenomen, dat hij de Stam
vader der Friezen werd. Rond die
tempel en het kleine aantal
bewoners ontstond in de latere
jaren een nederzetting, hoofdza
kelijk bestaande uit vissers, die
met de visserij op de oude
middelzee hun brood verdienden.
Deze nederzetting groeide uit tot
het Dorp Oldehove, dat om
streeks 800 z'n eerste houten
kerkje kreeg, dat in latere jaren
werd vervangen door een stenen
kerk, de St. Vitusdom van Olde
hove.
OLDEHOVE
Het ontstaan van deze kerk was
voornamelijk te danken aan het
machtige Hoofdelingen-Geslacht
Burmania, van oorsprong afkom
stig uit het Friese Ferwerd. Het
was in 1180, dat jonker Douwe
Burmania van een kruistocht
naar het Heilige Land in
Friesland terugkeerde en zich
vestigde te Oldehove aan de
Middelzee. Hij werd door de
bevolking van het dorp uitgeroe
pen tot beschermheer van het
dorp en de kerk.
(wordt vervolgd).
R.VIsser.
1806 20 November
Te koop de jenerstokerij van
Joh. Douwes te Akkrum met
deftige huizinge.
1806 22 November
Overleden te Leeuwarden Domi-
nicus Willems, 46 jaar in de Sta
tie 't Clooster het Herderlijk
ambt bediend hebbende, 88 jaar
oud, confrater van HJ. van Gul
pen priester in dezelfde Statie.
1806 24 November
Verkoop der hovinge Vellenburg
te Oosterwierum. De dissenters
confereeren te Schettens of zij
den dorpstoren van de Herv. Ge
meente wegens bouwvalligheid
zullen afstaan.
1807 3 Januari
R. Kundig over de Vrouwen
poort te Leeuwarden verkoopt
catoenetten, Harlinger bonten en
weversgereedschappen.
Verschenen bij J.W. Brouwer te
Leeuwarden het portret van wij
len Prof. H. Cannegieter te Fra-
OVERLEDEN
Op vier en vijftigjarige leeftijd is
in Leeuwarden na een ernstige
ziekte overleden, de heer Hille-
brand Tanja, bureaulist, ofwel
kassier bij de Harmonie. De heer
Tanja kwarn in 1954 bij de
schouwburg in dienst, nadat hij
achtereenvolgens had gewerkt bij
Unilever, het Wapen van Am
sterdam, het Bureau voor Invoer
rechten en Accijnzen en King-
ma's Bank. Veel stadgenoten
hebben de heer Tanja gekend,
omdat hij bij de Harmonie o.a.
het plaatsbespreken behartigde.
neker. In uitzicht gesteld de ver
koop van de heerlijke zathe en
landen met heerenhuizinge, twee
groote tuinen en jachthuis, groot
125 pondematen greide, ge
naamd Het Coevoetshuis, bege-
rechtigd met vrije tap, gelegen
aan de Coevoetswal onder Lang
weer. In de Friesche boekhandel
verkrijgbaar: Vermaaklijk schuit
praatje, gehouden in de nacht
schuit van Amsterdam op Ut
recht over de nieuwe Evangeli
sche gezangen.
1807 5 Januari
Floreenplichtigen te Kollum ver
kiezen een tweeden schoolmees
ter.
De man van vandaag draagt
'n Prisma. Fraai
van model en
uiterst precies.
Wat wil' n
man nog meer?
f 119,-
Staal
NIEUWESTAD 180, TEL. 23983
LEEUWARDEN
