ALMANAK VOOR SCHRIKKELJAAR
1884: VERMAKELIJKE LECTUUR
Rabobank Q
Uit de doos met sniepsnaren
ITALIAANSE OPERA
t Kleine Krantsje
t volgend jaar
nog interessanter
DE ALGRA'S
5
"Ik spaar bij de Rabobank,
dan heb ik altijd geld en
goede raad bij de hand"
't leine tïCranteje leent iedereen
Een foto van de Voorstreek uit de tijd, waarin de Friesche Almanak van 1884 verscheen: allemaal scheepjes in de gracht, allemaal bedrijvigheid
op de kaden.
Een mini-boekje - dat was het wat we in de hand hielden, toen we de laatste maal blindelings een greep in
de bekende Doos met Sniepsnaren deden. Tien centimeter hoog, acht centimeter breed, ruim één
centimeter dik. Het was een "Friesch Jaarboekje of Almanak" voor het schrikkeljaar 1884, "gedrukt en te
bekomen bij R J. Schierbeek Lz te Leeuwarden, Zaailand 112, bij de Beurs. Geen incidentele uitgave voor
dat jaar alleen, maar de acht en vijftigste in een reeks, die in 1816 al begon.
Vooral in die tijd, toen de
kranten nog klein waren en de
gewone man nog niet toekwam
aan het lezen, laat staan aan het
aanschaffen van boeken, waren
almanakjes als deze bijzonder
populair. Er zullen, dachten wij,
dan ook wel heel wat families
zijn, waarin zulke stokoude jaar
boekjes als curiosa bewaard
gebleven zijn en het grappige is
eigenlijk, dat ze nu nog interes
santer zijn te lezen, dan destijds -
de schriftuurtjes gunnen ons op
verschillende manieren een blik
in het dagelijks leven van die tijd.
Nu kunnen we moeilijk het hele
jaarboekje voor u overschrijven
of zelfs maar opsommen, wat er
in wordt vermeld, maar enkele
hoofdstukjes zijn toch te mooi
om ze niet te noemen.
BEURTSCHEPEN
Zo staat er bijvoorbeeld een
lange lijst in betreffende "Het
afvaren der voornaamste Beurt
en Veerschepen, benevens hunne
ligplaatsen" van Leeuwarden op
en dan volgen er al die
plaatsen in en ook buiten
Friesland, waarheen met deze
transportmiddelen goederen
konden worden vervoerd: "An-
jum bij de Hoeksterpoort, vrijdag
11 uur, Sint Anna Parochie, op
de Kelders, dinsdag 12 en vrijdag
1 uur, Birdaard, bij de Waag,
vrijdag tot 12 uur, bij de Dubbele
Pijp tot 2 uur, Eernewoude op
het Zuidvliet, vrijdag 2 uur, Joure
aan de Nieuwekade, bij de
weduwe Joustra, vrijdagsavonds,
Langweer bij de Paardepijp,
vrijdags 11 uur, Oldeberkoop bij
de Lindeboom, vrijdag 1 uur" -
enfin, u hebt het allang begrepen,
het was ook in die goeie ouwe tijd
geen enkel probleem spullen te
vervoeren naar welke plaats dan
ook, al ging alles dan ook wat
langzamer dan nu.
Aan dat langzamere tempo
moeten we zeker ook denken,
wanneer we het eveneens zeer
uitgebreide programma in deze
Almanak zien van de Hand- en
Hondenwagens: "Oosterwierum
over Weidum en Mantgum,
maandags, woensdags en zater
dags 3 uur bij Blauw op de
Weaze, Roordahuizum over
Wijtgaard, Idaard, Aegum en
Friens, vertrek dagelijks om 4
uur bij H. Schaap, Oude
veemarkt en bij Blauw op de
Weaze".
Ook bevat de Almanak uiteraard
een dienstregeling van de Stoom
boten en van de Diligences en
vrachtwagens: kortom het was,
zo'n kleine honderd jaar geleden,
ook al druk met het verkeer,
maar het speelde zich meer te
water af dan op de weg en
nogmaals, het ging allemaal
nogal wat langzamer toen.
Hoewel er in dat jaar 1884
natuurlijk ook allang met de
trein of de tram kon worden
gereisd en wanneer we die
dienstregelingen bestuderen, valt
het op dat de opa's en oma's van
toen er wel de tijd voor moesten
nemen. Een reisje van Leeuwar
den naar Zwolle duurde twee uur
en elf minuten; ook bijna twee
uren duurde het nog om van
Leeuwarden naar Groningen te
komen.
Zelfs Leeuwarden - Sneek loog er,
wat de tijdsduur betreft, niet om:
vertrek uit de Friese hoofdstad
om kwart over elf, aankomst in
de stad van de Waterpoort om
tien over twaalf. Het staatje met
de verjaardagen van leden van
het Koninklijk Huis is in deze
almanak heel wat beknopter, dan
het nu zou zijn en we lezen
namen, die de man van vandaag
weinig meer zullen zeggen:
Adelaide Emma Wilhelmina
Theresia, koningin, geboren 1858
en jarig op 2 augustus, Willem
Alexander Karei Hendrik Frede-
rik, Prins van Oranje, geboren
1851jarig op 25 augustus.
Het Postkantoor aan de Wortel
haven, zo lezen we in het boekje,
is geopend, ambtenaren schrik
niet, van 's morgens zeven tot 's
avonds tien uur - ook op zondag
wordt er nog post bezorgd in de
stad, maar dan alleen 's morgens
om tien uur.
MENGELINGEN
De laatste pagina's van zo'n
Almanak bevatten meestal
"Mengelingen", korte verhaal
tjes, grapjes, gedichtjes. Van die
grapjes zullen we er een paar
overschrijven; we vragen ons af,
(vervolg op pag. 9J
(vervolg van pag. 3)
we kregen alle zes een lange piek.
De opdracht was nu, dat we, op
de maat van de muziek, krijgs
haftig over het toneel moesten
marcheren en dan omlopen,
achter het achterdoek om en dan
aansluiten aan je voorman.
Leendert, Tinus en ik en
daarachter de mannen van
T.O.G. stonden klaar om bij het
teken achter elkaar krijgshaftig
het toneel op te marcheren. Daar
gingen we. Wij marcheerden
prachtig in de maat. Het leger
van zes man. Piek op de
schouder. Aan de overkant van
het toneel werden we opgevangen
door de inspecient. 'Lopen, als de
bliksem, aansluiten.'
We lachten ons gek tot grote
woede van de Italiaanse regis
seur. We moesten verscheidene
keren marcheren, achter het
doek hollen om dan weer aan te
sluiten.
Na de pauze hoefden we niet
meer op. We mochten in de zaal
zitten. We zaten op de voorste rij
en zagen hoe Margaretha, een
afschuwelijk dikke vrouw, haar
juwelen aria zong. Toen ze moest
knielen hield ze zich vast aan een
stoel, die bij deze handeling
onheilspellend kraakte.
's Avonds gingen we naar huis.
We hadden de man drie gulden
verdiend.
Bart van der Weerdt.
(vervolg van pag. 7)
Sprekend over medewerkers
noemde ik reeds Andries Miede-
ma en Jelle Sjoerdsma. In mijn
herinnering leven ook nog de
namen van Siebren Anema en
Koenraad Bakker.
Sjoerd de Jong was vele jaren in
dienst van mijn oom Andries. En
dan duikt nog de naam op van
Ale de Wal (of van der Wal) die
bij de verschillende Algra's
bijsprong, wanneer zulks nodig
was.
Uit oude boeken, daterend van
1907 en later, diepte ik een
aantal prijzen op, die enigszinds
een beeld geven van die "goede
oude tijd"t.w. 1910.
een vaarboom 22 voet fl. 1,40
een vaarboom 24 voet fl. 1.50
een aardappelschop fl. 2.15
geleverd aan P. Beers
een mast fl. 38.60
geleverd aan de Vries
een kleine mast fl. 10,50
geld en goede raad
