BRANDENDE BOMMENWERPER
NADERT DE STAD
LEEUWARDEN AAN RAND VAN RAMP
Het is nu bijna veertig jaar geleden: de stad Leeuwarden ontsnapt op het nippertje aan
een ontzettende ramp. Wie weet hoeveel stadgenoten komen op de avond van de
zestiende december 1943 - zonder het zelf te beseffen - aan de rand van hun graf te
staan, wanneer een zwaar beladen en fel brandende geallieerde bommenwerper
vanuit het zuiden de stad nadert. Terwijl angstige ooggetuigen zienhoe het vuur in de
machine snel om zich heengrijpt, beschrijft het toestel boven de woonwijken van
Huizum een bocht om zich uit het luchtruim boven de stad te verwijderen. Slechts
seconden later verscheurt de kolossale knal van een explosie de stilte van de
winteravond en stort het vliegtuig in een zee van vuur omlaag. Even ten zuidwesten
van de spooroverweg bij het Barrahüs slaat het toestel tegen de grond, waarop een
nieuwe daverende ontploffing volgt, die tot in de binnenstad tal van ruiten doet
sneuvelen.
Wat waren de achtergronden van
deze tragedie, die zeker veel
Leeuwarders en vooral ook men
sen uit de dorpen ten zuiden van
de stad zich zullen herinneren?
Wie waren het, die in dit drama
de hoofdrollen speelden, wat wa
ren de oorzaken, wat zijn de
gevolgen geweest?
Precies een maand voor deze
crash, op de achttiende novem
ber, is er een begin gemaakt met
wat we kunnen noemen de Slag
om Berlijn, het systematisch
bombarderen van de Duitse
hoofdstad met het doel deze me
tropool te vernietigen.
Tussen deze dag en de vieren
twintigste maart 1944 voert de
Engelse Royal Air Force behalve
tal van lichte, zestien zeer zware
aanvallen op Hitiers hoofdstad
uit.
Daarbij worden duizenden vlieg
tuigen in de strijd geworpen en
zetten tonnen en tonnen aan
brisant- en brandbommen Berlijn
in vuur en vlam.
Ook voor de avond van de zes
tiende september, een donder
dag, wordt de Reichshauptstadt
uitgekozen als het doel van een
zwaar bombardement.
DUIZENDEN VLIEGTUIGEN
Rond vijf uur gaan er op tal van
Engelse vliegvelden in totaal 497
toestellen voor de operatie van
start: 482 viermotorige Lancas
ters en 15 tweemotorige Mosqui
to's. Alle vliegtuigen hebben één
zware vierduizend ponds bri
santbom en bovendien nog hon
derden brandbommen aan
boord.
MACHTIGE VLOOT
Na het hergroeperen van de
machtige vloot boven de noord-
zee zal het doel via een vrijwel
rechte lijn langs Egmond aan Zee
en Hannover worden bereikt;
het begin van het bombardement
is gepland op negen uur.
De Duitsers, al snel op de hoogte
van de beraamde aanval, treffen
het niet met het weer: een zwaar
en laaghangend wolkendek
maakt een effectieve tegenaan
val vrijwel onmogelijk.
Toch gaat er, vijf minuten over
half zes, op de Flugplatz Leeu
warden een Messerschmitt van
start. Aan de stuurknuppel Ober-
leutnant Heinz-Wolfgang
Schnaufer, al aardig op weg 's
werelds meest succesvolle nacht
jager te worden: straks zal hij
met 121 overwinningen heel
huids de oorlog overleven.
Slechts na zijn volhardend aan
dringen geven zijn superieuren
de vechtlustige vlieger als enige
nachtjager in Leeuwarden toe
stemming om te starten - het is
nauwelijks verantwoord met dit
weer.
Bij Schnaufer aan boord de mar
conist Ofw Fritz Rumpelhard en
de schutter Ofw Wilhelm Gans-
Ier.
De Duitsers zijn nog geen half
uur in de lucht of ze krijgen de
eerste grote viermotorige Lan
caster voor hun kanonnen: bran
dend stort het enorme vliegtuig
neer bij Follega. Alle zeven leden
van de bemanning vinden de
dood.
DAVERENDE EXPLOSIE
Om kwart over zes wordt de
omgeving van Lemmer opge
schrikt door een daverende ex
plosie: Heinz Schnaufer heeft
een tweede Lancaster geraakt;
het toestel slaat tegen de grond
bij Tacozijl. Ook hier komt de
gehele bemanning om.
Weer acht minuten later schieten
de Duitsers hun derde tegenstan
der neer en ook in deze, tussen
Sonnega en Oldetrijne gevallen
Lancaster', verliezen zeven jon
ge kerels het leven.
Intussen vliegt de Engelse vloot
door, pal het oosten in - ook in
het verre Berlijn zullen tallozen
zich bevinden op de grens van
leven en dood.
Een van de resterende 494 geal
lieerde toestellen is de Lancaster
N for Nan van de Royal Cana
dian Air Force met acht man aan
boord, variërend in leeftijd van
negentien tot vierentwintig jaar.
De machine is nog nieuw en
maakte nog maar eenmaal eerder
- met een andere bemanning -
een vlucht naar Berlijn.
De bommenwerper is een minuut
voor zes opgestegen van het
vliegveld Eastmore in het noor
den van Engeland.
Gezagvoerder is de Amerikaan
William Charles Fisher, tweeen
twintig-jaar oud. Hij staat be
kend als een zeer bekwame pi
loot.
Naast hem in de cockpit, op het
klapstoeltje, dat eigenlijk voor de
boordwerktuigkundige is be
doeld, Owen D. Lewis, een Cana
dees - hij maakt als tweede piloot
zijn eerste operationele vlucht
om ervaring op te doen.
Plat op z'n buik in de neus van
het vliegtuig, de bommenrichter
Thomas W. Pragnell, een Engels
man.
Vlak achter de vliegers de Cana
dese navigator James Briegel en
radiotelegrafist Monty Brudell,
een Australiër.
Ook in de buurt de boordwerk
tuigkundige Raymond Hughes.
Hij is nog maar negentien jaar en
hij komt uit het Engelse Wales.
Voor hem is het eveneens de
eerste operationele vlucht.
In de geschutskoepel, boven op
het vliegtuig, de poortschutter
Raymond Saunders, een Austra
liër.
Tenslotte, op een wel heel eenza
me post, helemaal achter in de
machine, de staartschutter Her-
bert Turner, een Canadees.
MOEDIG EN ANGSTIG...
Moedig, maar tegelijk angstig
zijn ze begonnen aan dit grote
avontuur.
Zullen ze straks boven het doel
bespaard blijven voor het lot, dat
eerder al zovelen trof in het
moordende afweervuur van
Duits grond- en luchtgeschut?
Terwijl hun machine zich met z'n
donderende motoren voort-
ploegt door de nacht hebben ze
geen idee van het dodelijke ge
vaar, dat hen al veel eerder
bedreigt.
Oberlautnant Schnaufer!
Hij zit nog steeds in de lucht en
hij speurt naar een vierde slacht
offer.
Even na half zeven is het zover:
de Messerschmitt jaagt z'n grana
ten in de Lancaster en de bak-
boordbuitenmotor staat meteen
in brand.
Piloot Fisher raakt van zijn
koers; vergeefs wordt gepoogd
de brand te blussen.
Het vuur breidt zich uit, ook de
bakboordbinnenmotor vat vlam.
Wanneer de vlammen daarna
ook de vleugel en een deel van de
romp aantasten ziet de gezag
voerder de ramp naderen.
"SPRING! SPRING!"
"Better get out boys and quick!"
zegt hij door de intercom, "Het is
beter, dat we er uitgaan en snel!"
En dan, direct daarna: "Abandon
aircraft-jump, jump!" "Verlaat
het toestel, spring, spring!"
Allen bevestigen de opdracht,
alleen de midboven- en de staart-
schutters doen het niet.
Zijn ze gewond?
Zijn ze gedood?
Nog voor iemand de nu fel bran
dende bommenwerper kan ver
laten, bereikt het vuur een van de
benzinetanks en doet het toestel
exploderen.
Ooggetuigen zien, hoe de onge
lukkige machine zich als een
enorm kruis traag wentelt in een
zee van vuur, waarna het in een
orgie van lawaai loodrecht naar
beneden suist.
Vervolg op pag. 9
