MOOIE HEOFSI SLICHTING
'T KLEINE KRAHT5JE
bepo«»o,.«stW VIJFTIEN jaar joods leven
IN LEEUWARDEN 1930-1945
25 20
G. de wilde!
25 20
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 7
Heel erg bekend in de dertiger
jaren in Leeuwarden is de sla
gersfamilie De Wilde. Gerrit de
Wilde, officieel Gerson, maar
meestal "dikke de Wilde" ge
noemd, heeft zijn slagerswinkel
op de hoek van de Breedstraat
en Bij de Put. Daar slaat hij be
hoorlijk op de trom: hij adver
teert regelmatig en royaal in de
krant en hij komt er rond voor
uit, dat wat hij aanbiedt een an
der niet kan leveren: "Dit kan
alleen bijG.de Wilde".
Gerrit de Wilde is in 1882 ge
boren in Sneek, maar zijn hart
gaat in meer dan één opzicht
naar de Friese hoofdstad uit: in
de eerste plaats slaat hij een
Leeuwarder meisje aan de
haak, Schoontje Dwinger, ge
boren in 1880, in de tweede
plaats vestigt hij zich hier en
wel in 1911.
Izaak en Elie hebben lange
tijd een variétéduo gevormd,
maar uiteindelijk gaan ze
uiteen om een ander beroep
te kiezen.
Jarenlang zien de beide
mannen elkaar niet terug.
Op een dag wil Izaak wat
gaan eten en betreedt hij
een nogal obscuur restau
rant.
Daar herkent hij in de kelner
zijn oude partner van het
variété.
"Wat?" zegt Izaak ver
baasd, "werk jij in deze on
gure tent?"
"Nou, wat zou dat?" ant
woord Elie, "ik hoef hier ten
minste niet te eten".
Dagelijks verkrijgbaar:
Versch Runderkopvleesch
a I 0.20 ct. p p
Zware Koeharten met veel vet
er aan, vanal f 0.70 p stuk
Rundvet, prima 4 pond I 1.001
Versche Worst 4 pond f 1.00
Wegens daling der veeprijzen hebben wij geslacht
4 VETTE KOEIEN 3 VETTE VARKENS
waarvan het vleesch voor onderstaande lage prijzen
zal worden verkocht
RUNDVLEESCH
Per pond
vanaf 50
55
60
70
55 en 60
VARKENSVLEESCH
Per pond
VARKENSLAPPEN 65
VARKENS CARBONADE 60
VARKENS ROLLADE 70
SPEK MAGER 45
VET SPEK 35 bij 5 p. 30
VARKENSWORST 50
VARKENSKOP 20
VARKENSPOOTEN 2? voor 25
REUZEL 45 5 p. 200
Zoolang de voorraad strekt 5 POND VET 20O CENT
Voor U Uw inkoopen gaat doen. bezichtigt eerst onze
stampvolle vleeschhal
Minzaam Aanbevelend,
ERVEN HESSEL DE WILDE, BREEDSTRAAT 44
DENKT OM DE ROODE WINKEL -
LAPPEN
MOOIE LAPPEN
BOEUFSTUK
BIEFLAPPEN
ROLLADE
R. GEHAKT MET SPEK
R. BIEFSTUK
NIERVET
pectievelijk woont aan de Voor
streek, op de Wirdumerdijk en
in de Spanjaardslaan.
Jacob is in 1888 in Drachten
geboren en zijn vrouw, Beren-
dina de Jong (1887), kwam
vanuit Bolsward naar hier. Het
echtpaar krijgt twee zoons,
Izaak (1913) en Jacques Abra
ham (1917). De oudste jongen
staat officieel als "kantoorbe
diende" en als "verslaggever
van een krant" te boek. In het
begin van '37 verlaat hij Leeu
warden om naar Aalsmeer te
gaan.
En pappa Turksma? Ach ja, die
krijgt ook nog een hele bekend
heid, wanneer hij raadslid en
op een goeie dag zelfs wethou
dervan Leeuwarden wordt.
Dan zijn er ook nog Rozenber
gen, die zich bezig houden met
de handel in vee, de broers
Joel (1879) en Jacob (1884).
Zij zijn met twee (Duitse) zus
ters getrouwd, Joel met Minnie
Hess (1890) en Jacob met
Martha Hess (1893).
Joel en Minni wonen met hun
kinderen Maria (1914), Edith
(1917) en Erna (1928) in de
Van Swietenstraat en Jacob en
Martha wonen met hun doch
ters Maria (1919) en Ida (1924)
in de Elizabethstraat.
Voorts is er nóg een broer Ro
zenberg, een Maurits, geboren
in 1880, maar dat is een heel
ander verhaal, want die zit niet
in 't dierlijke, maar in 't mense
lijke vlees - hij is arts en hij
woont op een bovenhuis op de
hoek van de Groentemarkt en
het Naauw.
Isie is betrokken bij de bouw
van de "wolkenkrabber" aan
de Nieuweburen - hij moet
er de dakbedekking aan
brengen.
Plotseling verliest hij zijn
evenwicht en suist hij om
laag. Hij slaat met zijn hoofd
door het trottoir heen en
komt in een kelder terecht.
Een moment later zien zijn
verbouwereerde maats hem
weer naar boven klauteren
en horen ze Isie in zich zelf
mompelen: "Gelukkig, dat
dat trottoir er was - dat brak
mien val".
De slagerij van Moos, later van
Hessel en tenslotte van de Er
ven Hessel de Wilde in de
Breedstraat, die naar de kleur
De Roode Winkel wordt ge
noemd. De familie De Wilde is
speciaal voor de fotograaf in de
deuropening gaan staan.
Het huwelijk van Gerrit en
Schoontje wordt gezegend met
zes kinderen, twee jongens,
Barend (1909) en Jacob (1916)
en vier meisjes, Eva (1906),
Aaltje (1908), Roosje (1913) en
Greta (1920).
Van dit zestal is de jongste,
Greta, het evenbeeld van pap
pa; zij is, eerlijk gezegd, zo
rond als een ton en daar zit ze
wel wat mee. Maar zou het wel
waar zijn, wat er algemeen in
Leeuwarden wordt geloofd?
Dat ze regelmatig azijn drinkt
om maar af te vallen?
Van de andere dochters trouwt
Alie met een jongeman, die ook
heel erg bekend is in de stad,
namelijk Max, officieel Marcus
Cohen van het Gelukskantoor
aan het Raadhuisplein.
Behalve dikke Gerrit de Wilde
worden ook diens broers in
Leeuwarden bekend en hij
heeft er nogal wat; vijf, om pre
cies te zijn. Simon, Jozef, die
wat "stammerde" en Moos
hebben samen in de Breed
straat een slagerij gehad, voor
ze naar elders vertrokken en
ook Hessel zat met een slagerij
in deze straat. Maar hij stierf al
jong voor het begin van deze
dertiger jaren. Zijn bedrijf wordt
nu door "de erven Hessel de
Wilde" voortgezet en die ma
ken per advertentie in de krant
bekend, dat het raadzaam is
"eerst onze stampvolle
vleeschhal te bezichtigen alvo
rens inkopen te doen".
Om het verschil met de slage
rijen van zijn broers duidelijk te
laten uitkomen heeft Hessel
zijn winkel indertijd keurig in de
rode verf gezet en de erven
verzuimen dan ook niet het pu-
De slager Mozes van der Kaars met zijn struise vrouw Roosje Cohen en de beide jongens Emanuel
en Salomon. Manni neemt de slagerij van zijn vader over, Salomon, lokale kracht bij de P. T. T.komt
net voor 't uitbreken van de tweede wereldoorlog te overlijden.
bliek de goeie richting aan te
wijzen: "Denkt om de roode
winkel!"
Het zijn trouwens niet uitslui
tend De Wilde's, die zich in
Leeuwarden bezig houden met
het verkopen van vlees. Vlak
bij Gerrit, in de Breedstraat aan
dezelfde kant, vinden we de
slagerij van Mozes van der
Kaars en diens vrouw Roosje
Cohen. Mozes is in 1876 gebo
ren in Gorredijk; Roosje, tien
jaar jonger, zag het levenslicht
in Leeuwarden.
In hun oudste zoon Emanuel,
geboren in 1905, vindt het
echtpaar Van der Kaars een
opvolger in de slagerij. Deze
Manni trouwt in 1936 met Ber
tha de Jongh uit de Span
jaardslaan, wier vader met bak
kerijgrondstoffen de kost
verdient. Terwijl Manni en Ber
tha de ouderlijke slagerij be
trekken, verhuizen vader en
moeder Mozes en Roosje naar
de Tjerk Hiddesstraat om daar
stil te gaan leven.
Zij zitten daar net een jaar,
wanneer hun eerste kleinkind
geboren wordt. Het is een jon
getje, dat Maurits Barend heet.
Van der Kaars uit de Breed
straat is een "koshere" slager
en dat is Jacob van der Hoek
uit de Slotmakersstraat ook. Ja
cob, die heel oneerbiedig door
de Leeuwarders "Skele Van
der Hoek" wordt genoemd is
een Leeuwarder van geboorte
(1867), maar zijn vrouw, Ger
trude Neumann, tien jaar jonger
dan haar man, aanschouwde in
Duitsland het eerste levenslicht.
Jacob en Gertrude hebben een
oudere zuster van de man bij
zich in huis, een Mintje, die
echter in het begin van '33
overlijdt, wanneer zij negenen
zeventig is.
Van wie deze joodse slagers
hun vlees betrekken ontgaat de
gewone man in de straat, maar
mogelijk is Jacob Turksma een
van hun leveranciers. Jacob is
een varkenshandelaar, die res-
