Hoofdstuk 8 Water
8.1 Inleiding
Tot voor kort dachten we bij water vooral aan
wateroverlast, het voorkomen van verontreiniging,
het schoonmaken van waterbodems en aan
rioleringsvraagstukken. Omstreeks 1998 is hierin
een kentering gekomen. Het begrip 'duurzaam
integraal waterbeheer' werd geïntroduceerd, waarin
water met name ook wordt gezien als bijdrage aan
de leefkwaliteit van de stad, water om te gebruiken
en om van te genieten. We kijken anders tegen
water aan en het watersysteem wordt mede
richtinggevend in al onze plannen. 'De Blauwe
Diamant', het plan waarin gemeente, provincie en
waterschappen samenwerken, is gebaseerd op deze
zienswijze en stelt een wateraanpak voor, waarbij
ook de problemen van overlast, verontreiniging en
riolering worden meegenomen.
8.2 Activiteiten en doelen
- Uitvoeren Blauwe diamant, om optimale
benutting en beleving van het water in
Leeuwarden meer vorm te geven;
- Opstellen Gemeentelijke Rioleringsplan
- Streven naar een goede water- en
waterbodemkwaliteit in de gemeente
Leeuwarden zodat geen risico's voor de
volksgezondheid en het milieu bestaan en er
geen stagnatie optreedt in de stedelijke en
economische ontwikkeling van de stad.
Afgeleide doelstellingen
- Het in kaart brengen van verontreinigde
waterbodems;
- Het verminderen en zo mogelijk voorkomen van
verontreinigingen naar oppervlaktewateren;
- Het opstellen van bagger- en saneringsplannen
en het uitvoeren hiervan;
- Het zorgdragen voor gecontroleerde stort of
verwerking van verwijderde (verontreinigde)
baggerspecie.
8.3 Evaluatie
Waterplan Leeuwarden "de Blauwe Diamant"-.
Het in 2000 aangenomen visieplan de Blauwe
Diamant" geldt voor de jaren 2000-2004 als
samenwerkingskader voor de gemeente
Leeuwarden, de provincie Fryslan en de
waterschappen voor alle facetten ten aanzien van
benutten, beleven en beheren van het water in de
stad.
De samenwerking is geformaliseerd door het
aanstellen van een gezamenlijke watercoördinator,
die samen met waterteam en stuurgroep het beheer
heeft over het samenwerkingsbudget, waaraan door
alle partners wordt bijgedragen. Vanuit het plan
van aanpak is in 2000 gestart met 2 pilotprojecten.
Potmarge:
De eerste fase van het pilotproject Watersysteem
Potmarge heeft geresulteerd in een samenhangend
pakket van uitgangspunten dat zal leiden tot een
verbetering van het watersysteem en dat als basis
dient voor de ruimtelijke ontwikkelingen in het
gebied langs de Potmarge. Daarvoor is het gebied
onderscheiden naar 3 karakteristieken; de stadstuin,
een recreatiezone en de deltazone rond de
rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi).
Inmiddels is het plan uitgekozen als voorbeeldplan
binnen de IPSV subsidieregeling voor Innovatieve
projecten en is in november een subsidie van
680.670,- toegekend. In 2002 zal worden begonnen
met de uitvoering van de plannen waarbij ten
aanzien van duurzaamheid van belang is dat hier
zichtbaar 'werk met werk' wordt gemaakt: de
aanleg van een persleiding vormt de aanzet tot de
aanleg van natuurvriendelijke oevers en verdere
herinrichting.
Binnenstadsgrachten:
Het andere pilotproject van de Blauwe Diamant is
gestart met als doel de verbetering van de
waterkwaliteit in de Binnenstadsgrachten. In de
ontwikkelingsfase bleken zich kansen voor te doen,
waardoor het project een veel bredere reikwijdte
heeft gekregen. Niet alleen is het gebied uitgebreid
met de singels, ook is voor de aanpak van de
waterkwaliteit een steeds verdergaande innovatieve
manier ontwikkeld, waarvoor vanuit het
bedrijfsleven en ook internationaal gezien veel
belangstelling is.
Schone en toegankelijke grachten en singels bieden
een diversiteit aan mogelijkheden voor het
ontwikkelen van recreatieve en toeristische
activiteiten. Voor het totaalplan "Leeuwarden stad
van water en cultuur", ontwikkeld in samenhang
met het project Binnenstad Nieuwe Stad, het Friese
Merenproject en het Potmargeproject, is in augustus
een Kompasaanvraag ingediend, die inmiddels
gehonoreerd is met 1.996.224,-
De concrete uitvoering start in 2002 met
uitgebreide bagger- en rioleringswerken.
Watercity International:
In april heeft de afsluitende conferentie van Water
City International plaatsgevonden in Leeuwarden.
Dit Internationale uitwisselingsprogramma van
steden die bezig waren met het opstellen van een
waterplan heeft een vervolg gekregen in Water City
International II. Daarin wordt door Leeuwarden,
Norwich, Emden en Göteborg gewerkt aan de
concretisering van projecten uit hun waterplan.
Daarnaast zullende nieuwe partnersteden Odense,
Malmö, Sneek en Stockton-on Tees begeleid
worden bij het ontwikkeling van hun waterplan.
Leeuwarden heeft voor dit project de uitwerking
van het pilotproject Binnenstadsgrachten als
Evaluatie Jaarprogramma DZH 2001
18
voorbeeldproject ingediend. Hiervoor wordt meer
dan 1.000.000,- Europese subsidie verwacht.
Als opvallendste publieksactie in 2001 is de
Waterkaart Leeuwarden uitgebracht. Daarnaast is
o.a. gestart met een project om middelbare
scholieren te betrekken bij het monitoren van
waterkwaliteit.
Het succes van de Blauwe Diamant is er de oorzaak
van dat de gemeente steeds meer gevraagd wordt
om deel te nemen aan studiedagen, studies,
presentaties te houden, en zowel intern en extern
informatie te verstrekken. Veel van het honoreren
van deze verzoeken dragen uiteraard bij aan het
realiseren van de doelstellingen van de Blauwe
Diamant.
Geconstateerd moet worden dat hier een zwakke
plek ontstaat doordat alleen capaciteit beschikbaar
is voor het realiseren van de projecten, de
watercoördinator alleen beschikbaar is voor de
"gezamenlijke partijen van de Blauwe Diamant" en
de Gemeente Leeuwarden geen capaciteit heeft
voor de ondersteunende beleids- communicatie en
coördinatieachtige activiteiten.
Baggerbeleid:
In 2001 is de planologische zoektocht afgerond. Uit
de actualisatie van de hoeveelheden baggerspecie in
de provincie bleek dat nut en noodzaak van een
eventueel baggerdepot in of nabij de gemeente
Leeuwarden niet meer aanwezig was. De bestaande
stortcapaciteit voor de baggerspecie uit de
Leeuwarder wateren is voldoende. In 2001 is een
begin gemaakt met de actualisatie van het
baggerbeleidsplan. In dit baggerbeleidsplan worden
de uit te voeren baggerwerkzaamheden, zowel de
hoeveelheid vrijkomend bagger als de kwaliteit
daarvan, voor de komende 10 jaar in beeld gebracht
en geprioriteerd.
Binnen het project de Blauwe Diamant, deelproject
helder en gezond water, is een saneringsplan
opgesteld voor de sanering van singels en
binnenstadsgrachten. Naast het verwijderen van
het verontreinigde bagger zullen op enkele plaatsen
de singels uitgediept worden ten behoeve van de
museumhaven en de haven voor de bruine vloot.
Naar verwachting start de sanering medio 2002.
Verder zijn in 2001 de Lorentzkade,
Greuns/Junokade en de vaargeul Nijdamstrastate in
het kader van onderhoud uitgebaggerd. Voor 2002
staan de sloot langs de Huizumer begraafplaats en
de vijvers in Camminghaburen op het programma.
Riolering:
In het Gemeentelijk Rioleringsplan 1997 - 2001 is
een groot aantal maatregelen opgenomen voor
onderhoud en verbetering van het stelsel.
Belangrijk hierbij is het sluiten van
riooloverstorten, omdat deze verontreiniging van
water en waterbodem veroorzaken. Ook de directe
lozing van afvalwater door huishoudens,
woonboten en industrie wordt aangepakt. Na een
aanvankelijk vertraagde start is de uitvoering van
het rioleringsplan volop in uitvoering. Op dit
moment is er wel over de hele linie een vertraging
van ongeveer een jaar. Deze vertraging heeft te
maken met capaciteitsproblemen en omdat de vaak
omvangrijke werken zoveel mogelijk gelijktijdig
met andere werken worden uitgevoerd. Dit laatste
betekent dat er soms op andere plannen gewacht
moet worden. Eind 2004 zal een grote reductie zijn
bewerkstelligd van de vuiluitworp. Om dit streven
te realiseren worden in de periode 2002-2004 o.a.
een viertal bergbezinkbasins en een
persleidingstelsel langs de Potmarge aangelegd.
Eind 2002 zal volgens planning een nieuw
gemeentelijk rioleringsplan worden vastgesteld.
Evaluatie Jaarprogramma DZH 2001
19
