BEOORDELING
Omschrijving
De locomotiefloods in Stiens werd gebouwd in 1903 voor de Noord Friesche Lokaalspoorweg
Maatschappij (NFLS). De loods diende als stallings- en onderhousruimte voor de stoomlocomotieven
van de NFLS die diverse spoorlijnen in noord Fryslan exploiteerde. Stiens was hierin het knooppunt.
Het geheel is tot 1928 als zodanig in gebruik geweest. Sedert de opheffing van de spoorlijn is de loods
in hoofdzaak in gebruik geweest als opslagplaats voor aardappelen.
Volgens de aanvrager (het Cuypersgenootschap) zijn er van de oorspronkelijke ca. 300
locomotiefloodsen nog slechts 13 locomotiefloodsen in Nederland. Hiermee zou dus de
locomotiefloods als gebouwtype zeer zeldzaam zijn geworden en tot het erfgoed van de spoorwegen
behoren. Als de locomotiefloods een hoge mate van authenticiteit bezat, dan was de status
rijksmonument ook geen punt van discussie. Echter, in het kader van het MSP is door de
begeleidingscommissie in September 1995 aangegeven dat het exterieur niet meer gaaf is maar nog
wel herkenbaar, het interieur onherkenbaar is en de relatie met de rails inmiddels verbroken en
onherkenbaar is. Uit cultuurhistorisch oogpunt is de locomotiefloods van belang voor de geschiedenis
van het lokale spoorwegwezen.
Exterieur
De locomotiefloods kenmerkt zich als een tweebeukig, 15 traveeen diepe rechthoekige loods van ca.
58 x 30 meter. De twee naast elkaar gelegen geschakelde bouwvolumes zijn een gevolg van de
duofunctie stalling en werkplaats.
De voorgevel (zuidoost) en achtergevel (noordwest) zijn opgetrokken in een fraaie bruin
genuanceerde baksteen in kruisverband. In de ontlastingsbogen en het siermetselwerk zijn tevens
gele bakstenen toegepast. In de voorgevel zijn vijf halfronde toegangspoorten aanwezig waarvan nog
twee zijn voorzien van de authentieke zware halfronde houten toegangsdeuren die zijn voorzien van
zware smeedijzeren gehengen. De duimen van de gehengen zijn ingebracht in het gestuukte
metselwerk. De overige drie toegangspoorten zijn dichtgemetseld op een terughoudende herkenbare
wijze. In de topgevels zijn de oorspronkelijke halfronde stalen bovenlichten nog aanwezig. Ook het
siermetselwerk random de vensters is authentiek. Het oorspronkelijke gesneden voegwerk is nog
grotendeels aanwezig.
Aan de achterzijde (straatzijde) is in ca. 1950 de schoorsteen gesloopt en een aanbouw gerealiseerd.
Voor het aanzicht van de loods is de aanbouw een verstoring. Als de aanbouw zou worden verwijderd,
komt de oorspronkelijke achtergevel weer in het zicht. Wel is de oorspronkelijke toegangsdeur
verwijderd, maarde vensters zijn nog aanwezig.
De zijgevels zijn opgetrokken met stijl en regelwerk waartussen metselwerk van gritbetonsteen.
Diverse vensters zijn dichtgezet t.b.v. isolatiemaatregelen. Bij de vensters die met beplating zijn
dichtgezet, zijn de oorspronkelijke stalen ramen achter de betimmeringen nog wel aanwezig. In de
bestaande stramienen zijn enkele toegangen gewijzigd of vervangen (zie verschil in oorspronkelijke
en huidige zijgevel).
De oorspronkelijke kapconstructie is voor een groot deel nog aanwezig. De zinkbekleding is echter in
de jaren '50 al vervangen door een bitumineuze bedekking. Ook is toen de ventilatiekap verwijderd.
Het dakoverstek wordt gedragen door de oorspronkelijke eenvoudig geprofileerde houten schoren.
Interieur:
De loods werd naast stallingsruimte voor stoomlocomotieven, tevens gebruikt als werkplaats. Het
eerste bouwvolume herbergde oorspronkelijk een ketelhuis en machinekamer, een werkplaats voor
houtbewerking, een schilderswerkplaats en een wagenstelplaats. In het tweede deel bevonden zich
o.a. de smederij, ketelmakerij, draaierij en het kantoor van de werkmeester. Het waren twee
afzonderlijke loodsen die intern niet met elkaar in verbinding stonden, maar waren gescheiden door
een gemetselde scheidingsmuur.
In de dichte scheidingsmuren tussen kantoorruimte en loods en de muur tussen de loodsen zijn
toegangen gecreeerd t.b.v. (het beter functioneren van) de nieuwe functie van de loods. De
oorspronkelijke indeling van de loodsen is geheel verdwenen. Ook is de oorspronkelijke vloer met de
rails niet meer aanwezig. Deze vloer is in de jaren "40 al vervangen door een tegelvloer, die in de jaren
4
